imar hukuku
Türkiyenin imar hukukçusu
Yeni Sayfa 1
5018 sayılı
Kanunun 61’inci maddesi ile Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi
ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 29’uncu maddesinde, muhasebe
yetkilisinin taahhüt ve tahakkuk aşamaları tamamlanmış, ödeme emri belgesi
düzenlenmiş ve ön mali kontrolden geçerek ödenmek üzere muhasebe birimine gelmiş
bulunan gider ve muhasebe belgeleri ile ön ödeme belgeleri üzerinde, ödemeye
ilişkin belgelerin tamam olup olmadığını ve maddi hata bulunup bulunmadığını
kontrol etmekle yükümlü olduğu, ilgili mevzuatında belirtilen belgeler dışında
belge aramayacağı ve sorumluğunun görevi gereği incelemesi gereken belgelerle
sınırlı olduğu belirtilmektedir.
5018 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi uyarınca bütçeden bir giderin yapılabilmesi
için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının
veya gerçekleştirildiğinin görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanmış
ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekmektedir. Bu çerçevede
gerçekleştirme görevlilerinin, harcama talimatı üzerine işin yaptırılması, mal
veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, yanında bu
işlemlerin belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması
görevi de bulunmaktadır. Dolayısıyla ödemeye esas teşkil eden belgelerdeki
noksanlıklardan gerçekleştirme görevlisinin sorumlu olmadığı söylenemez.
Öte yandan, giderin taahhüt ve tahakkuk aşamalarına ait olup, çeşitli
gerçekleştirme görevlilerinin kendi yasal görevleri çerçevesinde düzenledikleri
ve imzaladıkları belgelerdeki maddi hatalardan muhasebe yetkilisi de sorumlu
tutulmaktadır. Bu olgu, Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile
Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 29’uncu maddesinin dördüncü
fıkrasında; “Muhasebe yetkililerinin maddi hataya ilişkin sorumlulukları; bir
mali işlemin muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden karar, onay, sözleşme,
hakediş raporu, bordro, fatura, alındı ve benzeri belgelerde; gelir, alacak,
gider ya da borç tutarının tespit edilmesine esas rakamların hiçbir farklı
yoruma yer vermeyecek biçimde, bilerek veya bilmeyerek yanlış seçilmesi,
oranların yanlış uygulanması, aritmetik işlemlerin yanlış yapılması ve
muhasebeleştirmeye esas toplamlarının muhasebeleştirme belgesinde ilgili
hesaplara noksan veya fazla kaydedilmek suretiyle yapılan yersiz ve fazla alma,
verme, ödeme ve gönderilmesiyle sınırlıdır. Teknik nitelikteki belgelerde, bu
niteliğe ilişkin olarak yapılmış maddi hatalardan bu belgeleri düzenleyen ve
onaylayan gerçekleştirme görevlileri sorumlu olup, muhasebe yetkililerinin bu
belgelere ilişkin sorumlulukları aritmetik işlemlerdeki yanlışlıklarla
sınırlıdır.” biçiminde, 30’uncu maddesinde de, “Ödeme emirleri, muhasebe
birimine geliş tarihinden itibaren, en geç dört iş günü içinde incelenir, uygun
bulunanlar muhasebeleştirilerek tutarları hak sahiplerinin banka hesabına
aktarılır. Eksik veya hatalı olan ödeme emri belgesi ve eki belgeler,
düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç, hata veya eksikliğin tespit edildiği
günü izleyen iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı
olarak gönderilir. Hata veya eksiklikleri tamamlanarak tekrar muhasebe birimine
verilenler, en geç iki iş günü sonuna kadar incelenerek muhasebeleştirme ve
ödeme işlemi gerçekleştirilir.
Hak sahiplerinin banka hesaplarına aktarılmaksızın kasadan veya çek düzenlenmek
suretiyle bankadan yapılabilecek ödeme tür ve tutarları ile kontrol,
muhasebeleştirme ve ödeme süresini dört iş gününden daha az olarak belirlemeye,
genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Bakanlık, kapsamdaki diğer kamu
idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir.” şeklinde ifade edilmiş bulunmaktadır.
Yönetmeliğin yukarıya alınan maddesinde ifade edildiği gibi, bir mali işlemin
muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden belgelerde gelir, alacak, gider ya da
borç tutarının tespit edilmesine esas rakamlardaki açık, kolayca görülebilen ve
yorum gerektirmeyen hatalar maddi hata olarak nitelendirilmektedir.
Söz konusu mevzuat hükümleri karşısında, ödemeye esas teşkil etme niteliği
bulunan, fakat gider evrakı arasında yer almayan bir belge nedeniyle ortaya
çıkan kamu zararı ile giderin taahhüt ve tahakkuk aşamalarına ait olup çeşitli
gerçekleştirme görevlilerinin kendi yasal görevleri çerçevesinde düzenledikleri
ve imzaladıkları belgelerdeki açık ve kolayca görülebilen ve yorum gerektirmeyen
maddi hatalardan muhasebe yetkilisinin, harcama yetkilisi ve gerçekleştirme
görevlisiyle birlikte sorumlu tutulması gerektiğine, hatanın bariz olup olmadığı
hususunun ise yargı dairelerince kararlaştırılacak bir husus olduğuna
çoğunlukla,
