26.07.2005 gün ve 25887 sayıl R. G.
Yönetmelik
Kültür ve Turizm Bakanlığından:
Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme
Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması,
Denetimi ve Müelliflerine İlişkin Usul ve
Esaslara Ait Yönetmelik
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, koruma amaçlı imar planlarının ve
çevre düzenleme projelerinin hazırlanması, yapım esasları, gösterimi,
onaylanması, uygulaması, denetimi ve bu plan ve projeleri hazırlayacak
müelliflerin nitelikleri ile görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin usul ve
esasları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik hükümleri, sit alanları, kültür ve tabiat
varlıkları ve bunların etkileşim geçiş sahaları ile koruma alanlarında yapılacak
koruma amaçlı imar planı ve değişiklikleri ile çevre düzenleme projelerinin
yapımına ve müelliflerinin görev yetki ve sorumluluklarına ilişkin esasları
kapsar.
Sit alanlarında gerçekleştirilecek koruma amaçlı imar planları ile ören
yerlerinde gerçekleştirilecek çevre düzenleme projelerinin hazırlanma, uygulama
ve denetim sürecinde uyulacak teknik ve yönetsel esaslar konusunda bu Yönetmelik
hükümleri geçerlidir.
Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 17 nci maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Kültür ve Turizm Bakanlığını,
Kanun: 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununu,
Genel Müdürlük: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünü,
Koruma Yüksek Kurulu: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunu,
Koruma bölge kurulu: Kültür ve tabiat varlıklarını koruma bölge kurulunu,
Koruma bölge kurulu müdürlüğü: Kültür ve tabiat varlıklarını koruma bölge
kurulu müdürlüğünü,
İdare: Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerde büyükşehir belediyesini,
belediye sınırları içinde belediyeleri, dışında il özel idarelerini, ayrıca özel
kanunlarla belirlenmiş olan alanlarda imar planı yapma, yaptırma ve onama
yetkisi bulunan ilgili kamu kurum ve kuruluşlarını,
Sit: Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup,
yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini
yansıtan kent ve kent kalıntıları, kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu
sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve
tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanları,
Kentsel sit: Mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve
bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla
kıymeti olan kültürel ve tabii çevre elemanlarının (yapılar, bahçeler, bitki
örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte bulundukları alanları,
Arkeolojik sit: Antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının
bulunduğu yer veya su altında bilinen veya meydana çıkarılan korunması gerekli
alanları,
Doğal sit: İlginç özellik ve güzelliklere sahip olan ve ender bulunan
korunması gerekli alanları ve taşınmaz tabiat varlıklarını,
Tarihi sit: Önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve bu sebeple korunması
gerekli yerleri,
Ören yeri: Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli uygarlıkların ürünü
olup topografik olarak tanımlanabilecek derecede yeterince belirgin ve mütecanis
özelliklere sahip, aynı zamanda tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal
veya teknik bakımlardan dikkate değer, kısmen inşa edilmiş, insan emeği kültür
varlıkları ile tabiat varlıklarının birleştiği alanları,
Koruma amaçlı imar planı: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca
belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim geçiş sahasını da göz önünde
bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi
doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimari, demografik,
kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan
araştırmasına dayalı olarak; halihazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde
yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik
yapılarını iyileştiren, istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma
esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, sağlıklaştırma,
yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan
sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, altyapı tesislerinin tasarım
esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın
finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek
şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile planlama kararları
tutumları, plan notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama
imar planlarının gerektirdiği ölçekteki planları,
Revizyon koruma amaçlı imar planı: Mevcut koruma amaçlı imar planının
uygulanmasının mümkün olmadığı veya yeni ihtiyaç ve sorunların teknik ve
bilimsel gerekçelere dayalı araştırmalar sonucu hazırlanan raporlarla ortaya
konulduğu durumlar ile üst ölçekli plan kararlarına uygunluğunun sağlanması
amacıyla koruma amaçlı imar planı yapım ilkelerine bağlı olarak, planın
tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek büyük bir kısmının yenilenmesi
sonucu elde edilen planı,
İlave koruma amaçlı imar planı: Yapılacak etütler sonrasında koruma amaçlı
imar planının kapsadığı sit alanı sınırının genişlemesi, sit alanına yakın yeni
sit alanları belirlenmesi veya başka zorunlu durumlarda, mevcut plana bitişik ve
mevcut planın genel arazi kullanım kararları ile süreklilik, bütünlük ve uyum
sağlayacak biçimde koruma amaçlı imar planı yapım ilkelerine ve bu Yönetmelik
uyarınca plan hazırlama esaslarına bağlı olarak hazırlanan planı,
Koruma amaçlı imar planı değişikliği: Koruma amaçlı imar planı ana
kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik altyapı ve sosyal donatı
dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan,
sınırlı büyüklükteki bir alan için arazi kullanım kararını veya plan notunu
değiştiren, kamu yararının, arkeolojik, tarihi, kültürel ve doğal değerlerin
korunmasının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemelerini,
Çevre düzenleme projesi: Ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak
şekilde, denetimli olarak ziyarete açmak, tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım
ve dolaşımdan kaynaklanan sorunlarını çözmek, alanın ihtiyaçlarını çağdaş,
teknolojik gelişmelerin gerektirdiği donatılarla gidermek amacıyla her ören
yerinin kendi özellikleri göz önüne alınarak hazırlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100
ölçekli düzenleme projelerini,
Plan müellifi: En az dört yıllık lisans eğitimi veren fakülte veya bunlara
denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yüksek öğretim kurumlarının şehir
planlama veya şehir ve bölge planlama bölümünden mezun olmuş şehir plancıları
veya şehir ve bölge plancıları veya kent plancıları ile bu kişilerin ortak
olduğu tescilli büro ve şirketleri,
Planlama ekibi: Koruma amaçlı imar planı yapımını yüklenen şehir plancısı veya
şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı müellif tarafından bu Yönetmelik
hükümleri doğrultusunda oluşturulan ekibi,
Proje müellifi: Çevre düzenleme projesini yapmaya yetkili olan gerçek ve tüzel
kişileri,
Proje ekibi: Çevre düzenleme projesinin yapımını üstlenen müellif tarafından
bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda oluşturulan ekibi
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Koruma Amaçlı İmar Planlarının Hazırlanması, Yapım Esasları,
Onaylanması, Uygulaması ve Denetimi
Yetki ve yöntem
Madde 5 — Koruma amaçlı imar planları idareler tarafından;
a) Bu Yönetmeliğin 19 uncu maddesinde belirlenen koruma amaçlı imar planı
yapımı ekibi bulunması koşuluyla doğrudan hazırlanabilir;
b) İhale mevzuatında belirtilen usul ve esaslara göre ihale suretiyle
yaptırılabilir;
c) İller Bankası Genel Müdürlüğüne yetki verilerek hazırlatılabilir.
Belediyeler koruma amaçlı imar planlama çalışmalarının program ve bütçesini
hazırlayarak İller Bankası Genel Müdürlüğünün yıllık bütçesi oluşturulmadan önce
İller Bankası Genel Müdürlüğüne müracaat eder ve bu amaçla belediyelere
aktarılmak üzere İller Bankası Genel Müdürlüğü bütçesine yeteri kadar ödenek
konur. İl özel idareleri ise bütçelerinde koruma amaçlı imar planlarının yapımı
için ödenek ayırırlar.
Ayrıca, Kanunun 10 uncu ve 12 nci maddeleri ile 16/4/2003 tarihli ve 4848
sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu
maddesi gereğince ilgili idarelerden yetki alarak Bakanlıkça da koruma amaçlı
imar planları yaptırılabilir.
Ulusal ya da uluslararası ölçekte açılan yarışmalar sonucu elde edilecek
koruma amaçlı imar planlarında, yarışmayı düzenleyen kurumlar yarışma
şartnamelerini, Bakanlığın görüşünü alarak bu Yönetmeliğin 18 inci ve 19 uncu
maddelerine göre düzenleyeceklerdir; ancak yarışmaya katılacak plan
müelliflerinde 18 inci maddenin (c) ve (d) bentlerindeki koşullar aranmaz.
Plan hazırlama esasları
Madde 6 — Koruma amaçlı imar planları aşağıdaki ilkeler doğrultusunda
hazırlanır:
a) Bir alanın koruma bölge kurulunca sit olarak ilanı, bu alanda her ölçekteki
plan uygulamasını durdurur. Sit alanının etkileşim çevresine ilişkin varsa
1/25000 ölçekli plan kararları ve notları alanın sit statüsü dikkate alınarak,
yeniden gözden geçirilir ve ilgili idarelerce onaylanır.
b) İdareler planları, Bakanlıkça hazırlanan koruma amaçlı imar planları teknik
şartnamesinde belirtilen esaslara uygun olarak hazırlar. İdarelerce planlama
alanının özelliğine göre bu şartnameye ek olarak özel teknik şartname
düzenlenebilir. İdare koruma amaçlı imar planı ile varsa etkileşim geçiş alanını
birlikte planlayabilir.
c) Planlar, yeni bir koruma amaçlı imar planı veya koruma amaçlı imar planı
revizyonu hazırlanıp onaylanmadan veya herhangi bir yargı kararı bulunmadan
ilgili idarece iptal edilemez.
d) Koruma amaçlı imar planları, kadastral durum işlenmiş güncel onaylı
halihazır haritalar üzerine çizilir.
e) Koruma amaçlı imar planlarının varsa etkileşim geçiş sahaları da göz önünde
bulundurularak ve sit alanının bütününü kapsayacak şekilde içinde bulunduğu
yerleşme ile ilişkileri kurularak hazırlanması esastır.
f) Plan hazırlama süreci içerisinde idarelerce plan yapılacak alanda ilgili
meslek odaları, sivil toplum kuruluşları, üniversitelerin ilgili bölümleri,
koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren işyeri sahipleri
ve etkilenen hemşerilerin katılımı ile plan kararlarının oluşturulmasından önce
sorunlar, olanaklar, vizyon, hedefler, araçlar, stratejilerin oluşturulması
üzerine ve taslak planın oluşturulmasından sonra taslak planın görüşülerek
koruma bölge kuruluna sunulacak son şeklini alması için asgari iki toplantı
düzenlenir.
Bu toplantıların halka duyurusu idarece köyler ve belde belediyelerinde
mahalli anonslar ve ilan panoları ile, büyükşehir olmayan belediyelerde mahalli
anonslar, ilan panoları ve yerel yazılı yayın kuruluşları aracılığıyla,
büyükşehir belediyelerinde ise koruma alanında mahalli anonslar, ilan panoları,
yerel yazılı ve görsel medya kuruluşları aracılığıyla yapılır. Ayrıca bu
toplantılar ilgili meslek odalarına, üniversitelerin ilgili bölümlerine ve sivil
toplum kuruluşlarına idarece toplantılardan onbeş gün önce toplantılara ait
dokümanlar ve gündem yazılı olarak da bildirilir. Bu toplantılarda dile
getirilen görüşler toplantıya katılan ilgili kurum, kuruluş ve kişilerce ayrıca
yazılı olarak idarelere sunulur. Bu görüşlerin belirtildiği tutanaklar koruma
bölge kuruluna sunulmak üzere koruma bölge kurulu müdürlüğüne iletilir. Müdürlük
bu tutanakları arşivleyip, saklamakla sorumludur.
g) Yapılacak koruma amaçlı imar planlarında, Kanun gereğince kesin yapılaşma
yasağı uygulanması gereken alanlar belirlenir.
h) Koruma amaçlı imar planlarında tescilli kültür varlıkları ile sit alanları
içindeki faaliyetlerin ve yapı stokunun deprem, sel baskını, heyelan, yangın,
kaya düşmesi ve benzeri afetlere karşı daha dayanıklı ve güvenli hale
getirileceğine ilişkin hedefler, stratejiler ve uygulama esasları getirilir ve
bunlar plan uygulama raporu ve plan notlarına işlenir.
i) Koruma amaçlı imar planlarının hazırlanması aşamasında; tarihi çevre,
kültürel ve doğal miras, sosyal, kültürel ve ekonomik yapı, teknik altyapı,
sosyal donatı, yapı ve sokak dokusu, mülkiyet yapısı, ulaşım, dolaşım sistemi,
örgütlenme biçimi ve benzerlerine ilişkin gerekli etütler kent bütünü ile
ilişkilendirilerek yapılır. Tespit edilen sorunların çözümü ve tarihi, kültürel,
doğal çevrenin yaşanabilir ve sürdürülebilir biçimde korunabilmesi için alana
özgü stratejiler belirlenir.
Sosyal donatı ve teknik altyapı
Madde 7 — Koruma amaçlı imar planlarının yapımında, planlama alanının
şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak sosyal donatı ve
teknik altyapı için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 2/11/1985 tarihli ve 18196
sayılı Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair
Yönetmeliğin EK-1 deki tablosunda belirtilen asgari standartlara uyulur. Ancak,
yerleşik alanları kapsayan koruma amaçlı imar planlarında taşınmaz kültür ve
tabiat varlıklarının fiziksel ve mülkiyet dokusu özellikleri, planlanan alanın
şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak yeterli büyüklükte
ve nitelikte sosyal donatı ve teknik altyapı alanları plan kararları ile
belirlenir.
Planlarda, engelliler gibi kamu ortak mekanlarını kullanmakta zorluk çeken
kişilerin kentsel kullanımlara, sosyal donatı ve teknik altyapı alanlarına
erişimini ve kullanımını sağlayıcı ve kolaylaştırıcı tedbirlerin alınması
amacıyla tasarım ilkeleri geliştirilerek mekansal düzenlemeler yapılır ve her
türlü mevzuat ve Türk Standartları Enstitüsü standartları dikkate alınır.
Planların onaylanması
Madde 8 — Koruma bölge kurulu müdürlükleri, idarece uygun bulunarak
kendilerine iletilen koruma amaçlı imar planını, Kanun ve bu Yönetmelik
hükümleri doğrultusunda eksik belgesinin olup olmadığı yönünde incelerler. Eksik
belgesi bulunduğu saptanan planlar koruma bölge kurulu müdürlüğünce idareye iade
edilir.
Koruma bölge kurulu, belgeleri tam olarak koruma bölge kuruluna ibraz edildiği
tarihten itibaren koruma amaçlı imar planlarını en geç altı ay içinde karara
bağlar.
Koruma bölge kurulunda görüşülen ve uygun görülen koruma amaçlı imar planları
onaylanmak üzere idarelere gönderilir.
İdareler, koruma amaçlı imar planını en geç iki ay içinde görüşür ve karara
bağlar. Koruma bölge kurulunca plana ilave edilen veya değiştirilen hususlar
olması halinde, idare bu konularla ilgili plan yapım sürecinde alınan görüşler
ve ana kararlar dikkate alınarak varsa değişmesini istediği hususları aynı süre
içerisinde koruma bölge kuruluna bildirir. Bu süre içinde idarece herhangi bir
husus koruma bölge kuruluna iletilmediği takdirde, koruma bölge kurulunca uygun
bulunmuş haliyle planlar onaylanmış sayılır ve kesinleşerek yürürlüğe girer.
İdarece planda değiştirilmesi istenen hususlar koruma bölge kuruluna
bildirildiği takdirde koruma bölge kurulunca bu hususlar değerlendirilir ve
uygun görülen haliyle planlar idarelere onaylanmak üzere gönderilir. Altmış gün
içerisinde onaylanmayan planlar onaylanmış sayılır ve yürürlüğe girer.
Planlar onay tarihinden itibaren idarece herkesin kolayca erişebileceği
yerlerde ve görebileceği şekilde ilan yerlerine asılarak otuz gün süre ile ilan
edilir. Planların nerede görüleceği köyler ve belde belediyelerinde mahalli
anonslar ve ilan panoları ile, büyükşehir olmayan belediyelerde yerel yazılı
yayın kuruluşu aracılığıyla, büyükşehir belediyelerinde ise en yüksek tirajlı
ulusal dört yazılı yayın kuruluşundan biri aracılığıyla duyurulur. Ayrıca
planların askıya çıkacağı yer ve tarihle ilgili bilgiler plan toplantılarına
katılmış kamu kurum ve kuruluşlarına, ilgili meslek odaları ve sivil toplum
kuruluşlarına idarece yazılı olarak bildirilir.
İdare, onaylanan koruma amaçlı imar planı ve eklerini, koruma bölge kurulu
kararı ile birlikte dağıtımı yapılmak üzere asgari beş takım olarak ilgili
koruma bölge kurulu müdürlüğüne gönderir.
Uygun bulunan planlara ilişkin koruma bölge kurulu kararı, koruma bölge kurulu
müdürlüğünce ilgili yerlere, karar eki planlar ise sadece Genel Müdürlük ve
ilgili idarelere gönderilir.
Koruma amaçlı imar planına itiraz
Madde 9 — Askı süresi içinde koruma amaçlı imar planlarına itiraz
edilebilir. İtirazlar idarelere yapılır. İdarece itirazlar en geç otuz gün
içinde değerlendirilir ve karara bağlanır. Alınan karar, koruma amaçlı imar
planında değişiklik yapılmasını gerektirmesi halinde koruma bölge kurulunun
değerlendirmesine sunulur.
İdareler ile gerçek ve tüzel kişiler, Koruma Yüksek Kurulu ve koruma bölge
kurullarının kararlarına uymak zorundadırlar.
Koruma amaçlı imar planı yapılan alanda idareler koruma bölge kurullarınca
alınmış ve alınacak koruma amaçlı imar plânları, değişiklikleri ve
revizyonlarına ilişkin kararlara karşı altmış gün içerisinde Koruma Yüksek
Kuruluna itiraz edebilirler. Bu itirazlar, Koruma Yüksek Kurulunca incelenir ve
en geç altı ay içinde karara bağlanır.
Koruma amaçlı imar planına yapılan itirazlar uygulamayı ve yürütmeyi
durdurmaz.
Plan raporu ve gösterim
Madde 10 — Koruma amaçlı imar planlarının hazırlanmasında uygulanacak
gösterimlerde Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Plan Yapımına Ait Esaslara Dair
Yönetmeliğinde belirtilen gösterimlere uyulur. Ancak koruma amaçlı imar
planlarının özelliği, verilecek kararların detaylı olması ve her alanın farklı
nitelik taşıması nedeniyle, plana özgü gösterim kullanılabilir.
Plan gösterimi ve plan notlarında yer alan yapılaşma düzeni, yoğunluk ve
benzeri konularda tasarım esasları ve uygulama ilkeleri, ulaşım, dolaşım ve açık
alan sistemi ile ilgili uygulama esasları, koruma, sağlıklaştırma ve koruyucu
yenileme program alan ve projelerinin etaplanma esasları, kentsel tasarım,
peyzaj, restorasyon, mimari ve mühendislik projelendirme esasları ve
prosedürleri ve benzeri hususlar plan raporunda daha detaylı olarak yazılı ve
çizili yer alır.
Koruma amaçlı imar planı değişikliği
Madde 11 — Koruma amaçlı imar planlarında yapılacak değişiklikler,
revizyon ve ilaveler de yukarıda belirtilen usullere tabidir. Bu Yönetmeliğin 5
inci maddesine göre Bakanlık tarafından yaptırılan koruma amaçlı imar
planlarında değişiklik, revizyon ve ilave yapılması durumunda Bakanlığın görüşü
de alınır.
Koruma amaçlı imar planlarında sit alanının bütününü olumsuz etkileyecek,
mevcut korunması gerekli değerleri bozacak ya da yok edecek, geleneksel kentsel
doku özelliklerini olumsuz yönde değiştirecek yeni işlev dönüşümlerine ilişkin
plan değişikliği yapılamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması ve Denetimi
Proje alanı
Madde 12 — Koruma bölge kurulunca sit alanı olarak ilan edilen ören
yerlerinde Bakanlıkça düzenlenmesine gerek görülen alanlardır.
Yetki ve yöntem
Madde 13 — Çevre düzenleme projeleri, Bakanlık tarafından doğrudan
yapılabilir veya yaptırılabilir.
Çevre düzenleme projelerinin Bakanlıkça doğrudan yapılması halinde bu
Yönetmeliğin Beşinci Bölümündeki; ihale yöntemi ile elde edilmesi durumunda ise
bu Yönetmeliğin Altıncı Bölümündeki hükümlere göre çalışmalar yürütülür.
Ulusal ya da uluslararası ölçekte açılan yarışmalar sonucu elde edilecek çevre
düzenleme projelerinde, yarışmayı düzenleyen kurumlar yarışma şartnamelerini, bu
Yönetmeliğin Altıncı Bölümünde belirlenen uzmanlık alanlarının yarışma ekibi
bünyesinde yer almasını sağlayacak ve ekip başı tanımını bu Yönetmeliğin proje
müellifi tanımına uyacak şekilde düzenleyeceklerdir; ancak yarışmaya katılacak
olan proje müelliflerinde 24 üncü maddenin (c) ve (d) bentlerindeki koşullar
aranmaz.
Proje hazırlama esasları
Madde 14 — Sit alanlarında yer alan ören yerlerinin çevre düzenleme
projesinin yapılması için sit alanına ilişkin koruma amaçlı imar planının
bulunması esastır.
Ancak ören yerinde bulunan arkeolojik değerlerin korunması ve
değerlendirilmesine ilişkin olarak ivedi önlemlerin alınmasının zorunlu olduğu
hallerde koruma amaçlı imar planı olmadan da çevre düzenleme projesi
hazırlanabilir. Bu proje koruma amaçlı imar planı ve yönetim planının
hazırlanmasında değerlendirilir ve gerekiyorsa koruma amaçlı imar planı ve
yönetim planının ana yaklaşımları doğrultusunda yeniden düzenlenir.
Çevre düzenleme projeleri, ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini etkin bir
şekilde korumak üzere, mevcut kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunların
çözümü amacıyla yapım sürecinin genel ilke ve hedefleri, proje belgelerinin
içeriği ve biçimi, yapılacak çalışmalarda izlenecek yöntem ve çalışmaların
ayrıntılarıyla birlikte Bakanlıkça hazırlanan çevre düzenleme projeleri teknik
şartnamesinde belirtilen esaslara uygun olarak hazırlanır. Proje alanının
özelliğine göre bu şartnameye ek olarak özel teknik şartname düzenlenebilir.
Projelerin onaylanması
Madde 15 — Çevre düzenleme projelerinin hazırlanmasından sonra bu
projeler görüş alınmak üzere koruma bölge kuruluna gönderilir. Koruma bölge
kurulu projede değiştirilmesi gerekli hususlar belirlediği takdirde bu hususları
kararında belirtir ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını Bakanlıktan ister.
Karar doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra koruma bölge
kurulunca uygun bulunan projeler Bakanlıkça onaylanır.
Projelerde değişiklik yapılması
Madde 16 — Çevre düzenleme projelerinde değişiklik yapılması halinde,
onaylanmasına ilişkin olarak düzenlenen 15 inci maddedeki süreç uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Koruma Amaçlı İmar Plan Müelliflerinin Yeterliliği ile
Görev, Yetki ve Sorumluluklarına İlişkin Usul ve Esaslar
Yetki
Madde 17 — Koruma amaçlı imar planlarının müellifi, şehir plancısı veya
şehir ve bölge plancısı veya kent plancısıdır. Planlama ekibinde alanın konumu,
sit statüsü ve özellikleri göz önünde bulundurularak mimar, restorasyon
konusunda yüksek lisans yapmış mimar, sanat tarihçisi, arkeolog, sosyolog,
mühendis, peyzaj mimarı gibi meslek gruplarından yeterli sayıda uzman görev
alır.
Ekipte yer alacak uzmanların 19 uncu maddede belirtilen planlama ekibinde
aranacak asgari niteliklere sahip olması gereklidir.
Plan müellifinde aranacak asgari nitelikler
Madde 18 — Koruma amaçlı imar planı müellifinde asgari aşağıdaki
nitelikler aranır:
a) Asgari dört yıllık lisans eğitimi veren fakülte veya bunlara denkliği
yetkili makamlarca kabul edilen yüksek öğretim kurumlarının şehir planlama veya
şehir ve bölge planlama bölümünden, şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı
veya kent plancısı unvanını alarak mezun olmak,
b) 17/6/1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanunun 1
inci maddesinde belirlenen niteliklere sahip
olmak ve 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliği Kanununun 33 üncü maddesi uyarınca ilgili meslek odasına kayıtlı olmak,
c) TMMOB Şehir Plancıları Odasından alınmış büro tescil belgesine sahip olmak,
d) Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 2/11/1985 tarihli ve 18916 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif
Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği kapsamında verilen imar planı yapımı
yeterlilik belgesinden asgari (E) grubu yeterlilik belgesine sahip olmak ve söz
konusu Yönetmelik uyarınca o yerleşmenin imar planlarının hazırlanmasında
geçerli olan yeterliliğe sahip olmak.
Koruma amaçlı imar planlarının ihale yöntemi ile elde edilmesi durumunda plan
müellifinin yukarıda belirtilen niteliklere sahip olması gerekmektedir.
Planlama çalışmasını yüklenecek müellif kuruluşların ortaklarından yukarıdaki
niteliklere sahip şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent
plancısının asgari % 51 hissesi olmak zorundadır.
Koruma amaçlı imar planlarının doğrudan idarece yapılması halinde (c) bendinde
belirtilen koşullar aranmaz.
Planlama ekibinde aranacak asgari nitelikler
Madde 19 — Planlama ekibinde yer alacak uzmanların; asgari dört yıllık
lisans eğitimi veren fakülte veya bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul
edilen yüksek öğrenim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmaları
gerekmektedir.
Ayrıca ekipte yer alacak mimar, restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış
mimar, mühendis ve şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent
plancısının 3458 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde belirlenen niteliklere sahip
olması ve 6235 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca ilgili meslek odasına
kayıtlı olması gereklidir.
Müellifler, iş tanımına göre ekiplerinde belli sürelerle ya da sürekli olarak
görev yapacak uzmanların isimlerini, özgeçmişlerini ve noterlikçe onaylı
muvafakatnamelerini sözleşme aşamasında idareye vermek zorundadırlar.
Koruma amaçlı imar planı yapımı ekiplerinde plan müellifi dışında asgari;
a) Kentsel sit alanları için, şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya
kent plancısı, restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar, peyzaj mimarı,
sanat tarihçisi, sosyolog,
b) Arkeolojik sit alanları için, şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı
veya kent plancısı, restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar, arkeolog,
sosyolog,
c) Doğal sit alanları için, şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya
kent plancısı, mimar, peyzaj mimarı, sosyolog ile alanın doğal karakterine bağlı
olarak orman mühendisi, ziraat mühendisi, çevre mühendisi, hidrolog, biyolog,
zoolog gibi meslek gruplarından gerekli olanların,
d) Tarihi sit alanları için, şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya
kent plancısı, mimar, tarihçi, sosyolog
bulunması zorunludur.
Planlama ekibinde yer alacak uzmanların sayısı ile alanının niteliğine göre
ihtiyaç duyulabilecek diğer meslek uzmanları idarece belirlenir. Aynı alanda
birden fazla türde sit olması halinde planlama ekibi her sit türü için
tanımlanan planlama ekibindeki meslek gruplarını içerecek şekilde oluşturulur.
Plan müellifine ait sınırlamalar
Madde 20 — Müellifler, yükümlendikleri planlama işinin kapsadığı
planlama yapılan alanın sınırları içinde, planlama süresince idare dışında özel
kişi veya kuruluşlara müşavirlik yapamaz, proje düzenleyemez, teknik sorumluluk
ve fenni mesuliyet üstlenemezler. Ancak, devam eden veya bitmiş olan planlama
işine ek yeni bir planlama işi bu hükmün dışındadır.
Müellif, planlama yapılan alanın sınırları içinde yalnız planlama konusuyla
ilgili olarak kamu görevlilerinin tabi olduğu kanuni sınırlamalara, yasaklara ve
sorumluluklara tabidir.
Müellifler ve müellif kuruluşları planlama çalışmalarını yürütürken objektif
ve tarafsız davranmak; bilimsel ve teknik verilere göre hareket etmek
zorundadırlar.
Plan kararlarının verilmesinde, hiçbir kişi ve kuruluştan, sözleşme kapsamı
dışında herhangi bir ayni veya nakdi menfaat temin edemezler. Böyle bir menfaat
temin ettiği tespit edilenler hakkında kanuni işlem yapılır.
Yeterlilik belgesinin sürekli iptali veya süreli ertelenmesi
Madde 21 — Müellif ve müellif kuruluşlarının yeterlilik belgelerinin
sürekli iptali ve süreli ertelenmesinde aşağıdaki hükümlere uyulur.
a) Müelliflerin yaptığı planlama işinden dolayı mesleki faaliyetleri ile
ilgili konularda hüküm giymiş olması veya Plan Yapımına Ait Esaslara Dair
Yönetmelik veya İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif
Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği hükümlerine aykırı iş ve işlemlerinin
mahkeme kararı ile sabit olması halinde yeterlilik belgeleri sürekli iptal
olunur.
b) Müelliflerin idare ile olan sözleşmelerinin müellifin hatası sebebiyle ayrı
ayrı iki işte feshedilmiş olması veya planlama işinde ve aynı aşamada planın
yetersizliği sebebiyle iki defa ret ve iade olunduğunun belgelenmiş olması
halinde yeterlilik belgeleri bir yıl süre ile askıya alınır.
Plan müellifinin çalışmalarının değerlendirilmesi
Madde 22 — İdareler ve koruma bölge kurulları, müellifçe yapılan plan
çalışmalarını değerlendirmek ve bu hususta rapor düzenlemekle yükümlüdürler. Bu
husus idareler bünyesindeki ilgili birimler ile koruma bölge kurulu müdürlükleri
tarafından ayrı ayrı yürütülür. Bu süreçte, hazırlanan planın mevzuata
uygunluğu, koruma ve şehircilik ilke ve esasları ile uyumluluğu ve tutarlılığı,
plan kararlarının uygulanabilirliği, hizmetin ilgili sözleşme ve teknik şartname
esaslarına göre sürdürülüp sürdürülmediği idarelerce irdelenir.
Müelliflerle ilgili bu bilgilerin birer kopyaları müelliflerin sicil
dosyalarına konulmak üzere Bayındırlık ve İskan Bakanlığına gönderilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bakanlıkça Hazırlanacak Çevre Düzenleme Projelerinde
Görev Alacak Meslek Gruplarının Temel Nitelikleri
Proje müellifi ve ekibi
Madde 23 — Bakanlıkça hazırlanacak çevre düzenleme projelerinde aşağıda
belirtilen meslek gruplarından oluşacak proje ekibinin yürütücüsü, asgari beş
yıllık tecrübeye sahip mimar veya peyzaj mimarıdır.
Çevre düzenleme projelerini hazırlayacak proje ekibinin içerisinde asgari
aşağıdaki uzmanların bulunması gerekmektedir.
a) Restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar,
b) Mimar,
c) Arkeolog,
d) Şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı,
e) Peyzaj mimarı,
f) Sanat tarihçisi.
Ayrıca, ören yerinin niteliği, sorunları ve potansiyellerinin gerektirmesi
halinde diğer meslek gruplarından uzmanlar da proje grubunda istihdam
edilebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Bakanlıkça Hazırlattırılacak Çevre Düzenleme Projelerinde Görev
Alacak Müelliflerin Yeterliliği ile
Görev, Yetki ve Sorumluluklarına İlişkin Usul ve Esaslar
Proje müellifinde aranacak asgari nitelikler
Madde 24 — Çevre düzenleme projelerini hazırlayacak mimar veya peyzaj
mimarı olan proje müellifinin asgari aşağıdaki niteliklere sahip olması
gerekmektedir:
a) Asgari dört yıllık lisans eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarının
mimarlık veya peyzaj mimarlığı bölümlerinden mimar veya peyzaj mimarı
unvanlarını alarak mezun olmak,
b) 3458 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde belirlenen niteliklere sahip olmak ve
6235 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca ilgili meslek odasına kayıtlı
olmak,
c) İlgili meslek odalarından alınmış büro tescil belgesine sahip olmak,
d) İlgili koruma kurulunca uygun bulunmuş, Kanun kapsamında bulunan alanlarda
benzer bir çevre düzenleme projesi işini tamamlamış veya iki çevre düzenleme
projesi işini yapan proje ekibinde yer almış olmak veya ulusal veya uluslar
arası düzeyde sit alanlarına ilişkin yapılan kentsel tasarım veya çevre
düzenleme projeleri yarışmalarında birincilik almış olmak.
Proje çalışmasını yüklenecek, müellif kuruluşların ortaklarından asgari birisi
mimar veya peyzaj mimarı olmak zorundadır.
Proje ekibinde aranacak nitelikler
Madde 25 — Çevre düzenleme projelerinin hazırlanması için oluşturulacak
proje ekibinde aşağıdaki uzmanların yer alması zorunludur:
a) Restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar,
b) Mimar,
c) Peyzaj mimarı,
d) Şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı,
e) Arkeolog,
f) Sanat tarihçisi.
Yukarıda tanımlanan meslek gruplarına mensup uzmanların; asgari dört yıllık
lisans eğitimi veren fakülte veya bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul
edilen yüksek öğrenim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmaları
gerekmektedir.
Ayrıca ekipte yer alacak mimar, restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış
mimar ve şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısının 3458
sayılı Kanunun 1 inci maddesinde belirlenen niteliklere sahip olması ve 6235
sayılı Kanununun 33 üncü maddesi uyarınca ilgili meslek odasına kayıtlı olması
gereklidir.
Müellifler iş tanımına göre ekiplerinde belli sürelerle ya da sürekli olarak
görev yapacak uzmanların isimlerini, özgeçmişlerini ve noterlikçe onaylı
muvafakatnamelerini sözleşme aşamasında idareye vermek zorundadırlar.
Proje müellifine ait sınırlamalar
Madde 26 — Proje müellifi ve ekibi, üstlendikleri çevre düzenleme
projesi işinin kapsadığı proje alanı sınırları içinde ve proje süresince idare
dışında gerçek kişi veya kuruluşlara müşavirlik yapamaz, proje hazırlayamaz,
teknik sorumluluk ve fenni mesuliyet üstlenemez. Ancak devam eden veya bitmiş
olan proje işine ek yeni bir proje işi bu hükmün dışındadır.
Müellifler, proje çalışmalarını yürütürken objektif ve tarafsız davranmak,
bilimsel ve teknik verilere göre hareket etmek zorundadırlar.
Proje müellifinin çalışmalarının değerlendirilmesi
Madde 27 — Bakanlık ve koruma bölge kurulu müdürlükleri müellifçe
yapılan proje çalışmalarını takiple ve bu hususta rapor düzenlemekle
yükümlüdürler.
Hüküm bulunmayan haller
Madde 28 — Bu Yönetmelikte yer almayan hususlar hakkında 3/5/1985
tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri geçerlidir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 29 — Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile birlikte hazırlanan bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 30 — Bu Yönetmelik hükümlerini Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.
