SİVİL MÜDAFAA
BAKIMINDAN ŞEHİR VE KASABA
PLANLARIYLA MÜHİM BİNA VE TESİSLERDE
TATBİK OLUNACAK ESASLAR
HAKKINDA NİZAMNAME
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 9.6.1959, No: 4/11715
Dayandığı Kanunun Tarihi : 9.6.1958, No: 7126
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 6.7.1959, No: 10245
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 3, Cildi: 40, S. 1392
Madde 1 – Hassas Bölgelerde muhtelif silah ve vasıtaların
tesirlerine karşı, Sivil Müdafaa bakımından, şehir planlarının tertip, tanzim ve
tadilleri hususları ile mühim bina ve tesislerin yer ve şekillerinin
seçilmesinde tatbik olunacak esaslar bu Nizamname hükümlerine tabidir.
Madde 2 –Şehir ve kasabalar için yapılacak imar planlarında,
iskan bölgelerinin bir arada büyük satıhlar teşkil etmemesi esastır. Bunu
sağlamak için bölge planları ile imar planlarında gerekli tedbirler alınır.
Bir şehir veya kasabanın esas iskan bölgesi, bin hektar civarında
araziden fazla bir sahayı ihtiva edemez.
Esas iskan bölgesi dolduğu takdirde, aynı şartlarla bir ve icabında
mütaaddit diğer iskan bölgeleri kurulur. İskan bölgeleri arasındaki en yakın
mesafe,250 bin ve daha fazla nüfuslu şehir ve kasabalarda onbeş ve 250 binden az
nüfuslu şehir ve kasabalarda beş kilometreden az olamaz. Topoğrafik durum müsait
olduğu veya mücbir sebepler gerektirdiği takdirde bölgeler arasındaki mesafeler
kısaltılabilir.
İskan bölgeleri, lüzum ve icabına göre dar iskan şeritleriyle
irtibatlandırılabilir.
İskan bölgelerinin dağılması neticesinde belediye hizmetlerinde ve
nakliye masraflarında vuku bulacak artışları mümkün mertebe azaltmak ve bölgeler
arası nakliyatta kolaylık sağlamak üzere, bölge planlariyle imar planlarında
icabeden tedbirler derpiş olunur.
Bu Nizamnamenin tatbikatında iskan bölgesi, İmar Kanunu ve
Nizamnamesine göre, üzerinde inşaat yapılmasına müsaade edilmiş olan sahalarla
bu sahalar çevresinin içinde bulunan yol, park, yeşil saha ve otopark gibi,
üzerinde inşaat yapılamıyan kısımları da ihtiva eden bir bütündür. İskan
bölgeleri, müstakbel inkişaf sahalarını da içine alabilir.
Madde 3 – Bu Nizamnamenin yürürlüğe girdiği tarihte, İmar
Nizamnamesine uygun imar planları mevcut olmıyan şehir ve kasabaların meskün
sahaları, yapılacak imar planlarında iskan bölgesi itibar olunur. Bu sahalar bin
hektardan az olduğu takdirde, imar planlarında bin hektara iblağ olunabilir.
Sayfa 1
1464
Madde 4 – İmar planları mevcut olan şehir ve kasabalarda,
iskan bölgelerinin ihtiyacı karşılayamaması dolayısiyle tevsii halinde yeni
iskan bölgelerinin ihdasında ikinci madde hükümleri tatbik olunur.
Madde 5 – Yeni yapılacak imar planlarında, yangın bakımından
her iskan bölgesi muhtelif üniteler halinde mütaala edilir ve bu üniteler
arasında elli metre civarında aralıklar bırakılır.
Bu aralıklar dahilinde yangın havuzları ve su ikmal noktaları tesis
edilir; artan kısımları, yeşil saha, park, bahçe ve otopark olarak kullanılır.
Bu aralıklarda inşaat yapılamaz.
Ünitelerin yol şebekeleri seri tahliye ve kurtarma ameliyelerini en
iyi şekilde sağlıyacak bir sistem dahilinde teptiplenir.
Madde 6 – Tahliyeye tabi tutulacak yerlerde, tahliye ve
kurtarma ameliyelerini sağlıyan ana yolların iki tarafındaki binaların
yükseklikleri, bu binaların yıkılmaları halinde yolun taşıtlara mahsus kısmında,
enkazın kaplamıyacağı altı metrelik bir aralık kalacak şekilde tesbit olunur.
Bu hükmün uygulanmasında, yıkılan bir binanın, yüksekliğinin yarısı
kadar, yolu işgal edeceği gözönünde tutulur.
Madde 7 – Yeni yapılacak imar planlarında, bitişik inşaat
cephelerinin yalnız bir istikamette tertip edilmelerine ve yetmiş beş metreden
fazla devam etmemelerine dikkat olunur.
Mevcut imar planlarında yeni ifrazlar yapıldığı takdirde de bu
hüküm nazara alınır.
Madde 8 – Yeni inşa edilecek hastahane,okul, üniversite,
öğrenci siteleri ve resmi daire gibi binaların hepsinin bir arada bulunmamaları
ve bombardmanlara maruz kalabilecek büyük hedeflerden yeter derecede uzak
yerlerde tesis edilmeleri, imkan nisbetinde temin edilir.
Madde 9 – Silah ve mühimmat fabrikaları gibi, harb
gücünüdoğrudan doğruya destekliyen sanayi müesseseleri ve büyük stok tesisleri,
iskan bölgeleri dışında kurulur. Bu müessese ve tesisler yer altında
yapılmadıkları takdirde iskan bölgeleri hudutlarının en az on beş kilometre
ötesinde yer alırlar. Topoğrafik vaziyet veya mücbir sebepler dolayısiyle bu
mesafe kısaltılabilir.
Yer bakımından yukarıki şartlara uymıyan mevcut müessese ve
tesisler, kapasiteleri artacak şekilde tevsi olunamazlar.
Madde 10 – Muhabere, elektrik, havagazı, su gibi amme
tesislerinin hayati ehemmiyeti haiz kısımları, iskan bölgesi dışında, tercihan
yer altında ve mümkün mertebe mütenazır ve mütaaddit tesisler halinde inşa
olunurlar. Havagazı, elektrik, su ve kanalizasyon borularının yer altı
tesislerinden yeter mesafede bulunmalarına dikkat edilir.
Sayfa 2
1465
Şehirler arası elektrik cereyanını nakleden hatlar da iskan
bölgeleri dışından geçirilir.
Bu Nizamnamenin yürürlüğe girdiği tarihte iskan bölgeleri içinde
bulunan bu gibi tesislerin yerleri değiştirilirse, bunlar hakkında da, imkan
görüldüğü takdirde birinci fıkra hükümleri tatbik olunur.
Madde 11 – Nükleer taarruzlara ve devamlı bomdardmanlara
hedef teşkil edebileceği, Milli Müdafaa ve Dahiliye Vekaletlerince tesbit
edilecek şehir ve kasabalarda yeni yapılacak büyük hastahane, yalnız yatılı
okul, kışla ve bunlarabenzer binalardan, normal zamanlarda kullanılmalarına mani
bulunmıyanlar tercihan iskan bölgeleri dışında ve nükleer taarruzlara karşı
emniyetli mevkilerde inşa olunurlar.
Madde 12 – Seferde askeri maksatlarla kullanılmak üzere
yapılacak hava meydanları iskan bölgeleri hudutlarından en az onbeş kilometre
uzakta tesis edilir ve bu gibi hava meydanları civarında aynı mesafe dahilinde
yeni iskan bölgeleri ihdas olunamaz.
Madde 13 – Yapılacak metroların, sivil müdafaa bakımından
seri tahliye ve kurtarmaya müsait olmaları ve icabında sığınak olarak
kullanılabilecek şekilde inşa edilmeleri lazımdır.
Madde 14 – Sinema, tiyatro, eğlence yeri, garaj ve kapalı
çarşı gibi mahallerin yer altında inşaları için belediyelerce mümkün olan
kolaylıklar gösterilir.
Madde 15 – Bu Nizamnamenin 2 nci ve 4 üncü maddeleri
mucibince hazırlanacak imar planlariyle 9 uncu maddesinde yazılı müessese ve
tesislerin yer ve şekilleri, Milli Müdafaa, Dahiliye, Nafıa ve İmar ve İskan
Vekaletlerinin salahiyetli mütehassıslarından müteşekkil bir heyet tarafından
tasvip edildikten sonra planların tasdik ve tatbikine ve bina ve tesislerin
inşasına tevessül olunur.
Madde 16 – İmar planlarının ve her türlü inşaatın
yapılmasında; bu Nizamname hükümlerine halel gelmemek kaydiyle, imar
Nizamnamesinin bu baptaki hükümleri tatbik olunur.
Madde 17 – 7126 sayılı Sivil Müdafaa Kanununun 15 inci
maddesi mucibince hazırlanmış ve Devlet Şürasınca görülmüş olan bu Nizamname
hükümleri Resmi Gazetede neşri tarihinden itibaren yürürlüğe girer.
Madde 18 – Bu Nizamname hükümlerini İcra Vekilleri Heyeti
yürütür.
