imar hukuku
Sayfa: 2/2
Madde 2 —
Bu Yönetmelik, tarım arazilerinin korunması ile yerleşim birimlerinin kurulması,
geliştirilmesi, askeri, sanayi, ulaştırma, eğitim, sağlık, turizm, depolar,
antrepolar, haberleşme, sportif ve tarımsal tesisler ile diğer amaçlar için
kullanılmasına ihtiyaç duyulan tarım arazilerinin, tarım dışı amaçlar için
kullanılmasına izin verilmesiyle ilgili hususları kapsar.
6831 sayılı Orman Kanunu ile
orman sayılan yerler, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin
Aşılattırılması Hakkında Kanun ile belirlenen zeytinlikler, 4342 sayılı Mera
Kanunu uygulama alanları ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine
Dair Tarım Reformu Kanunu uyarınca uygulama alanı veya bölgesi ilan edilen
yerlerde bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
Dayanak
Madde 3 —
9/8/1991 tarihli ve 441 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Kuruluş ve
Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi, 9/5/1985 tarihli
ve 3202 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile 28/1/2005 tarihli ve 5286 sayılı Kanun
uyarınca hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 —
Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Tarım ve Köyişleri
Bakanlığını,
İl Müdürlüğü: Tarım ve
Köyişleri Bakanlığı İl müdürlüklerini,
Çiftçi: Bitkisel, hayvansal
ve su ürünleri üretimi yaparak geçimini temin eden gerçek veya tüzel kişileri,
Tarım arazileri: Toprak,
topoğrafya ve diğer ekolojik özellikleri bitkisel, hayvansal ve su ürünleri
üretimi için uygun olan ve halihazır bu amaçla kullanılan veya ekonomik olarak
imar, ıslah ve ihya edilerek bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretimi için
uygun hale dönüştürülebilen arazileri,
Tarım arazileri sınıfı: Doğal
özellikleri ve yapılan tarım şekline göre; nitelikleri Bakanlıkça belirlenen
mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri, marjinal
tarım arazilerini,
Arazi kullanma şekilleri:
Arazinin halihazır kuru tarım, sulu tarım, mera, orman, yerleşim yeri, terk ve
benzeri kullanım şekillerini,
Mutlak tarım arazileri:
Bitkisel üretimde, toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin
kombinasyonu yöre ortalamasında ürün alınabilmesi için sınırlayıcı olmayan,
topoğrafik sınırlamaları yok veya çok az olan, ülkenin tarımsal üretiminde
ülkesel, bölgesel veya yerel önemi nedeniyle tarımda kalması gereken, halihazır
tarımsal üretimde kullanılan veya bu amaçla kullanıma elverişli arazileri,
Dikili tarım arazileri: Arazi
özelliklerine bağlı kalmaksızın, sayıları, tür ve cinsine göre Bakanlıkça
belirlenecek asgari sayıda meyve, asma, fındık, fıstık, gül, çay ve benzeri
ağaç, ağaççık ve çalı formunda yöre ekolojisine uygun çok yıllık bitkilerin
dikili olduğu tarım arazilerini,
Özel ürün arazileri: Mutlak
tarım arazileri ve dikili tarım arazileri dışında toprak ve topoğrafik
sınırlamaları nedeniyle yöreye adapte olmuş her tür bitkisel üretim yapılamayan
sadece özel bitkisel ürünlerin yetiştiriciliği ile su ürünleri
yetiştiriciliğinin ve avcılığının yapılabildiği, ülkenin tarımsal üretiminde
ülkesel, bölgesel veya yerel önemi nedeni ile tarımda kalması gereken arazileri,
Marjinal tarım arazileri:
Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ve dikili tarım arazileri dışında
kalan, toprak ve topoğrafik sınırlamaları nedeniyle üzerinde sadece geleneksel
toprak işlemeli tarımın yapıldığı, yerel önemi olan ve kullanım kararlarının
yerel ihtiyaçlara göre belirlendiği arazileri,
Örtü altı tarım arazileri:
İklim ve diğer dış etkilerin olumsuzluklarının kaldırılması veya azaltılması
için cam, naylon veya benzeri malzeme kullanılarak oluşturulan örtüler altında
ileri tarım teknikleri kullanılarak tarım yapılan arazileri,
Sulu tarım arazileri: Devlet
yatırımları ile sulamaya açılmış veya sulama projesi kapsamında olan arazileri,
Kuru tarım arazileri: Halen
Devlet yatırımları ile sulanmayan veya sulama projesi kapsamında olmayan, bitki
su ihtiyacının sadece doğal yağışlarla karşılanabildiği arazileri,
Tarımsal amaçlı yapılar:
Tarımsal üretim için ihtiyaç duyulan yapılar ile tarımsal ürünlerin üretildikten
sonra ilk işleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla işletme içerisinde inşa
edilen, işletme sahibine ait yapıları,
Tarımsal amaçlı entegre
yapılar: Tarımsal ürünlerin üretiminden sonra işlenerek fiziksel veya kimyasal
özellikleri değiştirilip bir veya birden fazla yeni ürüne dönüştürülmesinin
yapıldığı tesisleri,
Arsa: Yerleşim alanları
içinde veya dışında ilgili kuruluşlardan uygun görüş alınarak konut, sanayi,
turizm ve benzeri amaçlarla yerleşim için imar planı yapılmış veya bu amaçla
kullanılan, planı bulunmayan kasaba, belde ve köy yoğun yerleşim alanları içinde
kalan arazileri,
Yerleşim alanı: Konut,
konaklama, turizm, sanayi, askeri ve benzeri amaçlar için kullanılmak üzere
planlanarak yapılaşmış veya eskiden beri bu amaçla kullanılan planı bulunmayan
kasaba, belde ve köy yerleşik alanları ile arsa niteliği kazanmış arazileri
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Tarım Dışı Faaliyetlere Arazi Tahsisinde Genel Esaslar
Uygulama alanları izin mercii
Madde 5 —
Bu Yönetmeliğin 2 nci maddesinde belirtilen kanunların kapsamı dışında kalan
alanlarda, her ölçekteki bölge planları, çevre düzeni planları, nazım imar
planları, mevzii imar planları, uygulama imar planları ve bunların eki imar
planları ile yerleşim alanlarındaki ilave imar planları için ihtiyaç duyulan
arazinin tarım dışı amaçlı faaliyetlere tahsisi İl müdürlüklerinin iznine
tabidir. Bölge planları, çevre düzeni planları ve nazım imar planları gibi küçük
ölçekli planlar hazırlanmadan önce ilgili kuruluşlar, planlanacak alanların
sınırlarını gösteren 1/25 000 veya daha büyük ölçekli haritalarla birlikte, İl
müdürlüğüne müracaat eder. İl müdürlükleri, hazırlayacakları arazi özellikleri
ve tarımsal faaliyetlerle ilgili bilgileri içeren tarımsal etüt raporunu
değerlendirerek, karara esas gerekli belgeler tamamlandıktan sonra, müracaatları
en geç bir ay içerisinde sonuçlandırır.
Arazi özelliklerinin belirlenmesi
Madde 6 —
Arazi özellikleri; kullanım şekli, toprak özellikleri, arazi sınıfı, tarımsal
özellikleri ve çevre arazilerle tarımsal kullanım bütünlüğü, herhangi bir zirai
geliştirme projesi içerisinde olup olmadığı göz önüne alınarak hazırlanacak
tarımsal etüt raporu ile belirlenir.
Tarımsal etüt raporları,
arazi etütlerinin yapılması ile ilgili Bakanlıkca düzenlenen hizmet içi eğitimi
almış en az iki ziraat mühendisi tarafından hazırlanır. Eğer ilde bu eğitimi
almış ziraat mühendisi yoksa toprak, tarla, bahçe veya tarımsal yapılar bölümü
mezunu en az iki ziraat mühendisi tarafından hazırlanır. İl Müdürlükleri
verecekleri kararda bu raporda belirtilen tarım arazi sınıflarını, kullanım
şekillerini ve tarımsal bütünlüğünü, herhangi bir sulama ve zirai devolopman
projesi içerisinde yer alıp almadığına dair ilgili kuruluşlardan alınacak
belgeleri ve arazinin diğer tarımsal özelliklerini esas alarak değerlendirme
yapar ve kararını gereği için ilgili kuruluşlara, istatistiki bilgi derlenmesi
için Bakanlığa gönderir.
Arazinin doğal yapısında değişiklik yapılması
Madde 7 —
Tarım dışı amaçla arazi kullanmak için yapılacak izin talepleri, arazinin doğal
durumu ve mevcut kullanma şekli bozulmadan önce yapılır. Bozulan arazinin
niteliklerinin tespit edilemediği durumlarda ve dikili alanlarda kesme veya
sökme yapılarak arazinin mevcut kullanma şekli bozulduktan sonra izin talebinde
bulunulması halinde, etüt raporu düzenlenmez, uygun görüş verilmez. Arazi
nitelikleri belirlenebiliyorsa bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.
Tarım dışı amaçla kullanılamayacak araziler
Madde 8 —
Bu Yönetmeliğin 10, 11, 12 ve 14 üncü maddelerinde belirtilen istisnalar hariç
olmak üzere, tarım dışı amaçlarla kullanılmaya tahsis edilemeyecek araziler
şunlardır:
a) Mutlak tarım arazileri,
özel ürün arazileri ve ekonomik olarak verim alınan veya halen ekonomik verim
alınmasa bile gerekli bakım yapıldığında ekonomik verim alınabilecek olan dikili
tarım arazileri ile sulu tarım arazileri,
b) Drenaj yetersizliği,
taşlılık veya tuzluluk gibi sebeplerle marjinal tarım arazisi olan ancak
ekonomik olarak ıslah edilmek suretiyle bu maddenin (a) bendinde belirtilen
arazilere dönüştürülebileceği tarımsal etüt raporunda belirtilen araziler,
c) Özellikleri itibarıyla
tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir durumda olmakla birlikte sulama,
drenaj, toprak muhafaza ve benzeri planlama veya uygulama projeleri kapsamında
yer alan ve bir proje kapsamı içinde olmasa bile tarım dışı maksatlı
kullanımlara tahsisleri halinde proje bütünlüğünü veya çevre arazilerdeki
tarımsal kullanım bütünlüğünü bozacak durumda olan araziler.
Tarım dışında kullanılacak tarım arazilerinde öncelik sırası
Madde 9 —
Tarım dışı amaçlı arazi kullanım ihtiyaçları öncelikle kuru şartlarda tarım
yapılan marjinal tarım arazileri içerisinden karşılanır. Bu sınıf arazilerden
karşılanamaması halinde 10, 11, 12, ve 14 üncü maddelerinde yer alan istisnalar
için ekonomik verimi olmayan dikili tarım arazileri, özel ürün arazileri ve
mutlak tarım arazileri sırası takip edilerek karşılanır.
Tarım dışı amaçlarla kullanılabilecek kuru tarım arazileri
Madde 10 —
Marjinal tarım arazilerinden başlamak kaydıyla, daha uygun alternatif araziler
bulunmadığı takdirde, aşağıda belirtilen genel maksatlar için gerçek ihtiyaca
cevap verecek miktarlardaki diğer kuru tarım yapılan araziler ile ekonomik verim
alınamayan dikili tarım arazileri, kamu yararının gözetilmesi ve tarımsal
faaliyetlere zarar vermeyecek tedbirlerin alınması kaydıyla, tarım dışı
faaliyetlere tahsis edilebilir.
a) Köylerin plânlı yerleşimi
için mevcut yerleşik alanların çevresinde bulunan araziler,
b) Mevcut yerleşim alanlarına
ilave olarak belediye veya mücavir alan sınırları içinde ilgili belediye
tarafından imar plânı yapılmak istenen yerler,
c) Belediye ve mücavir alan
sınırları içinde ve dışında kurulacak organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi
siteleri,
d) Toplam kullanım alanı 5000
metre kareyi geçmemek şartı ile karayolları güzergahlarında kurulacak oto yakıt
satış istasyonu ve bu istasyon ile birlikte planlanacak sosyal tesisler,
e) Katı atıkların etkisiz
hale getirilmesi için yapılan tesisler ve ek tesisler,
f) Ceza infaz kurumları ve
tutukevleri yapı ve tesisleri,
g) 4/6/1985 tarihli ve 3213
sayılı Maden Kanununun 2 nci maddesinde geçen birinci ve ikinci grup madenler
hariç, madencilik arama ve işletme faaliyetleri için gerekli yapı ve tesisler.
Tarım dışı amaçlarla kullanılabilecek sulu tarım arazileri ve diğer
araziler
Madde 11 —
Sulu tarım arazileri tarım dışı amaçlı kullanımlara tahsis edilemez. Ancak, daha
uygun alternatif alanlar tespit edilemediği durumlarda aşağıda belirtilen genel
amaçlar için ihtiyaca cevap verecek miktarlardaki her sınıf ve özellikte tarım
arazileri, tarımsal faaliyetlerin zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin
alınması şartıyla, tarım dışı faaliyetlere tahsis edilebilir.
a) Karayolları, demiryolları,
köy yolları ve benzeri yollar,
b) Su temini ve enerji
üretimi amaçlı baraj, gölet, elektrik santralleri, su kuyusu ve bunlara ait ek
tesisler; ham petrol ve doğalgaz arama, üretim, depolama tesisleri ve bunlara
ait ek tesisler; santral yolu, şalt merkezi, direk, pilon, kök, trafo, enerji
nakil hatları, cebri boru güzergahı, arıtma ve bunlara ait pompaj tesisleri ve
güzergahları, trafik kontrol ve güvenlik istasyonları,
c) Milli savunma tesisleri,
hava alanları ve ek tesisleri,
d) Sera ve sera organize
sanayi bölgeleri,
e) Maden arama faaliyetleri,
Yukarıda belirtilen genel
amaçlar için yapılan müracaatlar İl müdürlükleri tarafından incelenir ve
alternatif olmadığı kanaatine varılırsa uygun görüş verilir, alternatif alan
tespiti halinde müracaat reddedilir.
Bu maddenin (e) bendinde
belirtilen maden arama faaliyetleri sonucunda stratejik önemi haiz madenin
bulunması halinde madencilik işletmesi amacıyla ilgili Bakanlık tarafından
alınan kamu yararı kararının İl müdürlüğüne iletilmesi halinde söz konusu
arazinin tarım dışı kullanımına izin verilir.
