26 Eylül 1995 Sayı:22416
23 Ağustos 2003 Sayı:25208
GAYRİ SIHHİ MÜESSESELER YÖNETMELİ?İ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
MADDE 1 -
Bu Yönetmelik 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 268-275 inci maddeleri
uyarınca çevre ve toplum sağlığının korunması açısından önem arz eden gayri
sıhhi müesseselerin zararlı etkilerinin yok edilmesi veya en az düzeye
indirilmesi, doğal kaynakların kirlenmelere karşı korunması için gayri sıhhi
müesseselerin kontrol altına alınması, ruhsatlandırılması ve denetlenmesindeki
usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Kapsam
MADDE 2 -
Bu Yönetmelik Ek-5 sayılı listedeki müesseseler ile bu listede yer almayan ancak
tanımına uyan benzeri gayri sıhhi müesseselerin sınıf tayini, sağlık koruma
bandı tayini, yer seçimi ve tesis kurma izni ile açılma izni verilmesinin
esasları ile bu müesseselerden yönetmelik hükümlerine uygun faaliyet
göstermeyenler hakkında alınacak tedbirleri kapsar. Bu Yönetmelik, gayri sıhhi
müesseselerin izin verilmesini hükme bağlayan kanunlar uyarınca Sağlık
Bakanlığı, Valilik ve Kaymakamlıklarca izin verilmesi öngörülen müesseselere
uygulanır.
Tanımlar
MADDE 3 -
Bu Yönetmelikte geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sağlık
Bakanlığını,
b) Kanun: 1593 sayılı Umumi
Hıfzıssıhha Kanununu,
c) Doğal kaynaklar: Su,
Toprak, Hava, doğal bitki örtüsü ve yaban hayatını,
d) Çevre Sağlığı: İnsan
sağlığının çevredeki fiziki, kimyevi, biyolojik, sosyal ve psiko-sosyal
faktörlerle tespit edilen yaşam kalitesini,
e) Toplum Sağlığı: Çevre
sağlığı, enfeksiyon, hastalık kontrolü, kişinin yaşam şekli ve sağlık eğitimini,
f) Kurul: 1 inci sınıf gayri
sıhhi müesseseler için gayri sıhhi müesseseleri inceleyen kurulu, ikinci ve
üçüncü sınıf gayri sıhhi müesseseler için gayri sıhhi müesseseleri ve beyanname
bilgilerini denetleyip inceleyen kurulu,
g) İl İnceleme Kurulu:
Birinci sınıf gayri sıhhi müesseselerin yer seçimi ve tesis kurma ile açılma
iznine esas inceleme ve değerlendirme yapan ve ilgili kurumların
temsilcilerinden teşekkül eden kurulu,
h) Yetkili makam: Birinci
sınıf gayri sıhhi müesseseler bakımından Sağlık Bakanlığını, ikinci sınıf gayri
sıhhi müesseseler bakımından Valiliği, üçüncü sınıf gayri sıhhi müesseseler
bakımından merkez ve metropol ilçe sınırları içinde Valiliği, diğer ilçelerde
Kaymakamlığı,
ı) Açılma İzni: Gayri sıhhi
müesseseye yetkili makamca verilen açılma belgesini,
j) Gayri sıhhi müesseseler:
Faaliyeti sırasında çevresinde bulunanlara biyolojik, kimyevi, fiziki, ruhi ve
sosyal yönlerden az veya çok zarar veren veya vermesi muhtemel olan ve doğal
kaynakların kirlenmesine sebep olabilecek müesseseleri,
k) Birinci sınıf gayri sıhhi
müesseseler: Meskenlerden ve insanların ikametine mahsus diğer yerlerden mutlaka
uzak bulundurulması gereken müesseseleri,
l) İkinci sınıf gayri sıhhi
müesseseler: Meskenlerden ve insanların ikametine mahsus diğer yerlerden kurulca
teklif edilip Valilikçe uygun görülecek bir mesafede yapılması gereken
müesseseleri,
m) Üçüncü sınıf gayri sıhhi
müesseseler: Meskenlerin ve insanların ikametine mahsus diğer yerlerin yakınında
kurulabilmekle beraber sıhhi denetim altında tutulması gereken müesseseleri,
n) Yer Seçimi ve Tesis Kurma
İzni: Tesisin yapılmasından önce söz konusu yerde kurulup kurulamayacağı ile
kurulacak yer, proje ve belgelerin uygun görülmesi durumunda müessesenin
kurulması için yetkili makamca verilen izni,
o) Deneme İzni: Onaylı
projelerine göre yapılan müessesenin, planlanan şekilde çalışıp çalışmadığı ve
doğal kaynakların kirlenmesini önlemek için alınan tedbirlerin yeterli olup,
olmadığını tespit için yetkili makamın yazılı izni ve mahalli sağlık
teşkilâtının denetimi altında belirli bir süre deneme mahiyetindeki faaliyetine
verilen geçici izni,
p) Açılma İzni: Yerseçim ve
Tesis kurma izni verilmiş, onaylı projesine göre yapılmış çevre ve toplum
sağlığı açısından uygunluğu tespit edilmiş müesseselerin faaliyet göstermelerine
yetkili makamca verilen izni,
r) Sağlık koruma bandı:
Müessesenin çevreye olan zararlı etkisi dikkate alınarak müessese etrafında
bırakılması gereken iskan dışı alanı,
s) Sanayi Sitesi: Belirli
üretim alanlarında çalışan küçük ve orta büyüklüklerdeki sanayi kuruluşlarının
toplu olarak bulundukları, öncelikle kendi çalışma türünde kurulan müesseseleri
kapsayan siteyi,
t) Sanayi Bölgesi: Büyük
sanayi kuruluşlarının toplu olarak bulundukları ve imar plânında bu amaçla
gösterilen bölgeyi,
u) Sanayi Alanı: Sanayi
tesisinin bulunduğu ve imar planına münferit olarak işlenmiş alanı,
v) Organize Sanayi Bölgesi:
Uygun görülen alanlarda sanayi tesislerinin yapılmasını sağlamak, kentleşmeyi
yönlendirmek, çevre sağlığı problemlerini önlemek, bilgi ve bilişim
teknolojilerinden faydalanmak, imalat sanayi türlerinin belirli plan dahilinde
yerleştirilmeleri ve geliştirilmelerini sağlamak, tarımsal alanların sanayide
kullanılmalarını disipline etmek, mali kaynak israfına sebep olmadan müşterek
alt yapı tesisleri ile çevre kirliliğini önlemek amacıyla sınırları belirli
arazi parçalarının gerekli alt yapı hizmetleri ihtiyaca göre tayin edilecek
sosyal tesisler ve teknoparklarla donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistem
dahilinde sanayi için tahsis edilmesi ile oluşturulan ve ilgili mevzuat
hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretilen bölgeyi,
y) Endüstri Bölgesi: Uygun
görülen alanlarda sanayi tesislerinin yapılmasını sağlamak, kentleşmeyi
yönlendirmek, çevre sağlığı problemlerini önlemek, bilgi ve bilişim
teknolojilerinden faydalanmak, imalat sanayi türlerinin belirli plan dahilinde
yerleştirilmeleri ve geliştirilmelerini sağlamak, tarımsal alanların sanayide
kullanılmalarını disipline etmek, mali kaynak israfına sebep olmadan müşterek
alt yapı tesisleri ile çevre kirliliğini önlemek amacıyla sınırları belirli
arazi parçalarının gerekli alt yapı hizmetleri ihtiyaca göre tayin edilecek
sosyal tesisler ve teknoparklarla donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistem
dahilinde sanayi için tahsis edilmesi ile oluşturulan ve ilgili mevzuat
hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretilen Bakanlar Kurulu Kararı ile
ilan edilen bölgeyi,
z) Meskûn Mahal: Varsa üst
ölçek planlarına uygun olarak imar planı ile belirlenmiş ve iskan edilmiş alanı,
ifade eder.
İzin, Ruhsat, Sınıflandırma Ve Denetim İnceleme Kurulları
MADDE 4 -
Birinci sınıf gayri sıhhi müesseseleri inceleme kurulu; illerde sağlık müdürü
veya uygun göreceği sağlık müdür yardımcısının başkanlığında, gıda ve çevre
kontrol şube müdürü, sağlık ocağı tabibi, iki çevre sağlığı teknisyeni, sanayi
ve ticaret il müdürlüğü temsilcisi, çevre müdürlüğü temsilcisi, ilgili imar
müdürlüğü temsilcisi, tesisin ve yerinin özelliklerine göre gerektiğinde
valilikçe uygun görülecek üniversitelerin ve/veya sanayi odasının temsilcileri
ve konusunda bilirkişi olacak bilim adamlarından, ayrıca gıda maddeleri üreten
işyerlerinde tarım müdürlüğü temsilcisi ilavesi ile, İkinci ve üçüncü sınıf
gayri sıhhi müesseseleri inceleme kurulu; müesseselerin kurulduğu yerin bağlı
olduğu sağlık ocağı tabibinin başkanlığında, en az iki çevre sağlığı teknisyeni,
çevre sağlığı teknisyeni yok ise sağlık memuru veya halk sağlığı hemşiresinden
teşekkül eder.
Kurulacak tesisin veya
kurulacağı yerin özelliğine göre ilgili diğer kuruluşlardan gerektiğinde teknik
elemanlar kurullarda görevlendirilir.
Sağlık Koruma Bandı Mecburiyeti
MADDE 5 -
Sanayi bölgelerinin ve sanayi bölgelerinin dışında kurulacak birinci ve ikinci
sınıf gayri sıhhi müesseselerin etrafından sağlık koruma bandı konulması
mecburidir. Bu alanda yapılaşmaya izin verilmez; ancak uygun zirai faaliyetler
yapılabilir.
Sanayi bölgesi içindeki
tesisler ile üçüncü sınıf gayri sıhhi müesseselerin etrafında, müessesenin
faaliyetleri gerektirdiği takdirde sağlık koruma bandı oluşturulmasına karar
verilir.
Sağlık Koruma Bandının Tayini
MADDE 6 -
Sağlık koruma bandı, 4 üncü maddede belirtilen Kurulca, tesislerin çevre ve
toplum sağlığına yapacağı zararlı etkileri, kirletici unsurları esas alınarak
belirlenir. Sanayi bölgeleri etrafındaki sağlık koruma bandı, sanayi bölgesi
sınırı esas alınarak tespit edilir. ÇED raporu düzenlenmesi gereken tesislerde
bu rapordaki mesafeler dikkate alınır.
Birinci sınıf gayri sıhhi
müesseselerde Kurulca belirlenen sağlık koruma bandı mesafesi sağlık müdürünün
teklifi ile valilikçe onaylanır. Bakanlıkça tasdik edilir ve kesinleşir.
Kesinleşen sağlık koruma
bandı belediye sınırları içinde mahallin belediyesince, belediye sınırları
dışında bayındırlık ve iskan müdürlüğünce korunur.
Başvuru
MADDE 7 -
Birinci sınıf gayri sıhhi müessese kurmak isteyen gerçek, tüzel kişi veya
vekili, dilekçe, Ek-1'deki form ve 18 inci maddede belirtilen bilgi ve belgeler
ile mahallin en büyük mülki amirine başvurur.
Organize Sanayi, Endüstri
Bölgeleri, Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri sınırları içinde bulunan ikinci
sınıf gayri sıhhi müesseseler ile bu bölgeler içinde veya dışında kurulacak
üçüncü sınıf gayri sıhhi müesseselerin sahip, işletmeci veya vekilleri dilekçe
ve Ek-6’daki beyanname ile mahallin en büyük mülki amirine başvurur.
Yukarıda zikredilenlerin
dışındaki ikinci sınıf gayri sıhhi müesseseleri kurmak isteyen gerçek kişi,
tüzel kişi veya vekili, dilekçe, Ek-1'deki form ve 18 inci maddede belirtilen
bilgi ve belgeler ile mahallin en büyük mülki amirine başvurur.
Yer Seçimi Raporu
MADDE 8 -
Gayri sıhhi müesseseleri inceleme kurulu, dilekçe ve ekindeki form ile tesisin
kurulacağı yeri mahallinde inceleyerek, Ek-2'deki formu düzenler ve görüşünü
bildirir. Birinci sınıf gayri sıhhi müesseselerin yer seçimi; sağlık müdürünün
teklifi ile valilikçe onaylanır ve Ek-2 form ile birlikte Bakanlığa gönderilir.
ÇED raporu düzenlenmesi gereken tesisler için düzenlenen ÇED olumlu belgesi ve
raporu, yer seçimi raporu yerine kaim olur.
Yer Seçimi İzni
MADDE 9 -
Birinci sınıf gayri sıhhi müessese kurmak isteyen gerçek kişi, tüzel kişi veya
vekilinin, 7 nci maddedeki esaslar içinde yapılan başvurusunun İl Sağlık
Müdürlüğüne ulaşmasını takip eden en çok 10 iş günü içerisinde yer seçimi ve
tesis kurma izni raporu düzenlenmesi için, il inceleme kurulunca yerinde tetkik
edilerek uygun görülmesi halinde Valilik Oluru ile birlikte Bakanlığa
gönderilir. Bakanlık, en çok 10 iş günü içerisinde ilgili raporu değerlendirerek
yapılacak işleme esas olmak üzere nihai kararını Valiliğe bildirir.
Organize Sanayi, Endüstri
Bölgeleri, Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri sınırları dışında bulunan ikinci
sınıf Gayri Sıhhi Müessese kurulması için 7 nci maddedeki esaslar dahilinde
yapılan başvurudan sonra kurul tarafından en çok 10 iş günü içerisinde
değerlendirilerek Kurulca uygun görülmesi halinde yetkili makam tarafından yer
seçimi ve tesis kurma izni verilir.
Yer Seçimi ve Tesis Kurma
izni, verildiği tarihten itibaren üç (3) yıl için geçerlidir. Bu süre sonunda
açılma izni alınmadığı takdirde Yer Seçimi ve Tesis Kurma izninin yenilenmesi
gereklidir.
Tesis İzni
MADDE 10 - Mülga.
Deneme İzni
MADDE 11 -
Tesis izni verilmiş ve projelerine göre inşa edilmiş birinci sınıf gayri sıhhi
müesseselere açılma ruhsatı verilmesinden önce, müracaat halinde, kurulun
incelemesi sonucunda, sağlık müdürünün teklifi, valiliğin uygun görüşü ile
Bakanlıkça toplam 1 yılı geçmemek üzere deneme izni verilir.
Açılma Ruhsatı
MADDE 12 -
Açılma İzni aşağıdaki şekilde düzenlenir:
a) Birinci sınıf gayri sıhhi
müesseslerde: Yer seçimi ve tesis kurma izni verilmiş olan birinci sınıf gayri
sıhhi müesseselerin açılıp çalıştırılabilmesi için müracaatı takiben en çok 10
iş günü içerisinde İl İnceleme Kurulunca yerinde inceleme yapılır; yer seçimi ve
tesis kurma izni verilmesi için gerekli olan şartların yerine getirilip
getirilmediği incelenir ve Kurulca, Ek-4'deki form düzenlenir ve Valiliğin uygun
görüşü, deşarj ve emisyon izinleri, gerekli tüm bilgi ve belgeler ile birlikte
Bakanlığa gönderilir. Bakanlık, en çok 10 iş günü içerisinde başvuruyu
değerlendirerek açılma iznini veya kararını Valiliğe bildirir. Birinci sınıf
gayri sıhhi müesseseler için Açılma İzin belgesi Bakanlıkça düzenlenir. Deneme
veya Açılma İzin belgesi olmayan birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler faaliyete
geçemez.
b) İkinci sınıf gayri sıhhi
müesseselerde: Organize Sanayi, Endüstri Bölgeleri, Sanayi Bölgeleri ve Sanayi
Siteleri sınırları içinde bulunan ikinci sınıf gayri sıhhi müesseselere 7 nci
madde hükümleri doğrultusunda en geç müracaatını takip eden iş günü içinde
Açılma İzni düzenlenir. Organize Sanayi, Endüstri Bölgeleri, Sanayi Bölgeleri ve
Sanayi Siteleri sınırları dışında bulunan ikinci sınıf gayri sıhhi müesseselerin
açılıp çalıştırılabilmesi için müracaatını takiben 10 iş günü içerisinde Kurul
tarafından yerinde inceleme yapılır, uygun görülmesi halinde açılma izni yetkili
makam tarafından düzenlenir.
c) Üçüncü sınıf gayri sıhhi
müesseselerde 7 nci madde esaslarına göre yapılan müracaatı takip eden iş günü
içerisinde açılma izni düzenlenir.
Deneme izni almış ancak
süresi sonunda Açılma İzni almaya hak kazanamamış gayri sıhhi müesseseler için
22 nci madde hükümleri uygulanır.
Açılma İzni alınması, mevzuat
gereğince alınması gereken diğer izin ve belgelerin düzenlenmemesine sebep
olmayacağı gibi imar ve başka mevzuat açısından da müktesep hak doğurmaz.
Ek-7’deki Rapor doğrultusunda
yapılan denetimlerde, beyan edilenlere aykırı bir husus veya olumsuz bir durumun
tespiti halinde beyan sahibi hakkında gerekli kanunî işlem yapılır;
olumsuzlukları toplum ve çevre sağlığı yönünden zararlı olmayan işletmelere, söz
konusu olumsuzlukları gidermesi için 22 nci madde muvacehesinde süre verilerek
olumsuzlukların giderilmesi sağlanır. Bu süre içerisinde olumsuzluklarını
gidermeyen işletmelerin izinleri iptal edilir ve ilgililer hakkında ayrıca
kanunî işlem yapılır.
İlgilinin beyanına göre
tanzim edilen açılma izni belgesi müktesep hak doğurmaz. Açılma İzni almadan
işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz.
İlgili Diğer Kuruluşlardan Müsaade Alınması
MADDE 13 -
Gayri sıhhi müesseselere bu Yönetmelik uyarınca verilen yer seçimi ve tesis
kurma izni, deneme izni ve açılma izni, toplumun sağlığını ve huzurunu ve doğal
kaynaklarının korunmasını sağlamak bakımından olup, müessese sahibinin ilgili
diğer mevzuat hükümlerini yerine getirmesi ve gerekli sair müsaadeleri alması da
icap eder. Yer seçimi ve tesis kurma izni ile açılma izni verilmesi
safhalarında, gerekli görüldüğünde, müessese ve yerinin özelliğine göre diğer
ilgili kuruluşların görüşleri alınır. İşletmenin diğer mevzuatlardan kaynaklanan
yükümlülükleri, beyan sahibine ve ilgili kuruma aittir.
Tesise Diğer Kuruluşlarca İzin Verilmesi Durumu
MADDE 14 -
Gayri sıhhi müesseselere diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından özel
mevzuatına göre çeşitli isimler altında izin verilmiş olması bu Yönetmelik
hükümlerine göre izin ve ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz.
Bir Üst Sınıfda Değerlendirme
MADDE 15 -
İkinci veya üçüncü sınıf sıhhi müesseselerden oldukları halde bulundukları
yerler, kullandıkları teknolojiler, birbirine yakınlıkları veyahut sayıları
itibarı ile önem arz eden tesisler yetkili makamın teklifi ile üst sınıfta
mütalaa edilebilir ve mütalaa edildiği sınıf hükümlerine göre
ruhsatlandırılabilir.
