Resmi
Gazete Tarihi: 11.06.2005
Resmi Gazete Sayısı: 25842
KORUNMASI GEREKLİ
TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ YAPI ESASLARI VE DENETİMİNE DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak
ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu
Yönetmeliğin amacı, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının gruplarının
belirlenmesi, bakımı, onarımı, yapı esasları ile yapıya ilişkin proje ve
uygulamaların denetim esaslarını düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik; 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında tescillenen korunması gerekli taşınmaz
kültür varlıklarının gruplarının belirlenmesi, bakımı, onarımı, yapı esasları
ile yapıya ilişkin proje ve uygulamaların denetim esaslarını kapsar.
Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanununun 18 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Kültür ve Turizm
Bakanlığını,
Kanun: 2863 sayılı Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununu,
Koruma Yüksek Kurulu: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunu,
Koruma Bölge Kurulu: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunu,
Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
Müdürlüğünü,
İlgili idare: İl özel
idaresi, büyükşehir belediyesi ve belediyeyi,
Koruma, uygulama ve denetim bürosu (KUDEB): İl özel idareleri, büyükşehir
belediyeleri, Bakanlıkça izin verilen belediyeler bünyesindeki koruma, uygulama
ve denetim bürolarını,
Meslek odası: 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliği Kanununda adı geçen ve taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik
olarak hazırlanan projelerde müellif olan meslek gruplarının bağlı bulunduğu
odaları,
Taşınmaz kültür
varlıkları: Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel
sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal
yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde,
yer altında veya su altındaki bütün taşınmaz varlıkları,
Tadilat ve tamirat:
Yapıların yaşamını sürdürmesini amaçlayan;
a) 3/5/1985 tarihli ve
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 21 inci maddesi uyarınca ruhsata tabi olmayan: derz,
iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ile mimari öğe olarak
ve sanat tarihi açısından özellik arz etmeyen tavan kaplamaları, elektrik ve
sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması ve yörenin
özelliğine göre belediyelerce hazırlanacak imar yönetmeliklerinde belirtilecek
taşıyıcı unsuru etkilemeyen müdahaleleri,
b) (a) bendinde belirtilen
müdahaleler sırasında yapıdaki ahşap, madeni, pişmiş toprak, taş gibi çürüyen ya
da bozularak eksilen mimari öğelerin özgün biçimlerine uygun olarak aynı malzeme
ile değiştirilmesini, bozulan iç ve dış sıvaların, kaplamaların, renk ve malzeme
uyumu sağlanarak özgün biçimlerine uygun olarak yenilenmesini,
Esaslı onarım: Tadilat ve
tamirat dışında kalan ve bilimsel esaslara göre hazırlanmış rölöve, restitüsyon
ve restorasyon projelerine dayalı uygulamaları,
Uygulama sorumluluğu: Uygulamaların koruma bölge kurulları ve ilgili idareler
tarafından onaylanmış restorasyon ya da yeni yapı projelerine uygunluğunun tüm
uygulama sürecinde ve alanda izlenmesi, yönetilmesi ve denetlenmesini,
Onarım ön izin belgesi:
Tadilat ve tamiratların içeriğini belirten, uygulamadan önce KUDEB tarafından
verilecek belgeyi,
Onarım uygunluk belgesi:
Tadilat ve tamiratların onarım ön izin belgesine uygun tamamlandığına dair
ilgili idare tarafından verilecek belgeyi,
Kullanma izin belgesi: Yapının inşaatı ya da onarımının koruma bölge kurulu
kararları doğrultusunda yapıldığının saptanmasından sonra, ilgili idare
tarafından verilecek belgeyi ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşınmaz Kültür
Varlıklarının Gruplarının Belirlenmesi ve Uygulama Süreci
Taşınmaz kültür
varlıklarının gruplarının belirlenmesi
Madde 5 — Yapı
grupları, koruma bölge kurulunca Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararlarında
belirtilen kriterler doğrultusunda belirlenir.
Koruma bölge kurulu re’sen veya maliklerinin müracaat tarihinden itibaren üç ay
içinde gruplandırmayı yapar. Gruplandırılan taşınmaz kültür varlıkları, tapu
kütüğünün beyanlar hanesine kaydedilir. Gruplandırılma yapılmadıkça, onarım ve
yapı esasları belirlenmez.
Taşınmaz kültür varlıklarının yapı esasları ve denetimine ilişkin ilkeler
Madde 6 — Taşınmaz kültür varlıklarının bakım, onarım ve yapı esasları ile
proje uygulamaları Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları ve koruma bölge
kurulunun aldığı kararlar doğrultusunda yürütülür.
Yıkılma tehlikesi bulunan yapılar
Madde 7
— Yıkılacak şekilde tehlike yaratan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıkları
belediyeler veya il özel idaresinin talebi üzerine valilikler tarafından
boşaltılır. Gerekli güvenlik önlemleri alındıktan sonra konu koruma bölge
kuruluna iletilerek alınacak karara göre işlem yapılır.
Tadilat ve tamirat
Madde 8
— Taşınmaz kültür varlıklarının tadilat ve tamiratlarına ilişkin uygulamalarda
aşağıdaki hususlar geçerlidir.
Tadilat ve tamiratlar
özgün biçim ve malzemeye uygun olarak, bünyesinde KUDEB kurulmuş idarelerin,
ilgili idarelerin bünyesinde KUDEB bulunmaması halinde ise koruma bölge
kurulunun izin ve denetiminde 11/6/2005 tarihli ve 25842 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Koruma, Uygulama ve Denetim Büroları, Proje Büroları ile Eğitim
Birimlerinin Kuruluş, İzin, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğe göre
gerçekleştirilir.
Taşınmaz kültür varlıklarında esaslı onarım
Madde 9
— Esaslı onarımlarda, tescilli yapı için hazırlanacak rölöve, restitüsyon,
restorasyon projeleri ve diğer belgeler koruma bölge kuruluna sunulur. Koruma
bölge kurulunun onayladığı proje ve koşullarda uygulama gerçekleştirilir.
Uygulamalara ilişkin denetleme; Koruma, Uygulama ve Denetim Büroları, Proje
Büroları ile Eğitim Birimlerinin Kuruluş, İzin, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair
Yönetmeliğe göre yapılır.
Yapıların fen ve sağlık şartlarına uygunluğu
Madde 10
— İlgili idareler; taşınmaz kültür varlığı parselinde ek veya eklenti suretiyle
yapılacak yapılar, sit alanı veya koruma alanı içinde yeni inşa edilecek yapılar
ve taşınmaz kültür varlıklarının restorasyonu ile ilgili olarak koruma bölge
kurulu tarafından onaylanmış projelerde değişiklik yapamazlar. Ancak, inşa
edilecek yapının fen ve sağlık şartlarının mevzuata uygunluğunu kontrol ederler.
Koruma bölge kurulunca değerlendirilmesi gerekli projeler, öncelikle ilgili imar
yönetmeliğine uygunluğu açısından ilgili idarece incelenerek görüşleriyle
birlikte koruma bölge kurulu müdürlüğüne gönderilir.
Sit alanı içinde veya korunma alanında kalan ve parsel ölçeğinde olup koruma
bölge kurulunca onaylı projesiyle yapılaşma izni alan uygulamaların denetimi;
Koruma, Uygulama ve Denetim Büroları, Proje Büroları ile Eğitim Birimlerinin
Kuruluş, İzin, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik kapsamında
gerçekleştirilir. Uygulama sonucu belgeler ile birlikte koruma bölge kurulu
müdürlüğüne iletilir.
İlgili idareler, yapıların
fen ve sağlık şartlarına uygun tasarlanmadığını ya da hazırlanan restorasyon
projelerinde sağlık şartlarına uygun olmayan hususlar bulunduğunu
belirlediğinde, gerekli düzeltmelerin yapılması için gerekçeli kararını proje
müellifine bildirir ve gerekli düzeltmeleri yapması istenir. İstenen
değişiklikler taşınmaz kültür varlıklarının koruma bölge kurullarınca onaylı
restorasyon projelerinde değişiklik gerektiriyorsa, proje müellifince gerekli
düzeltmeler yapıldıktan sonra tekrar koruma bölge kurulu onayı alınır.
Parsellerin ayrıştırılması ve birleştirilmesi
Madde 11 — Koruma bölge kurulu, taşınmaz kültür varlığı parsellerinde, taşınmaz
kültür varlıklarının mahiyetlerini etkilemeyecek şekilde ayrılma ve
birleştirilmelerine izin vermeye yetkilidir.
Yok olan tescilli taşınmaz kültür varlığı yapılar
Madde 12 — Tescilli
taşınmaz kültür varlıklarının herhangi bir şekilde yok olmaları halinde,
bulunabilen yapının kalıntıları, daha önce hazırlanmış rölöve, restitüsyon,
restorasyon projesi, her türlü arşiv belgesi, diğer yazılı, görsel ve sözlü
bilgiler gibi kaynaklardan yararlanarak kendi parsellerinde, daha önce bulunduğu
oturum alanında, belgelerin elverdiği oranda kitle, yükseklik ve özgün mimari
özelliklerinde yeniden yapılır. Yeni yapım sürecinde, yukarıda sıralanan
belgelere dayalı bir restitüsyon ve restorasyon etüdü ile koruma bölge
kurulundan izin alınması gerekmektedir.
Depreme maruz kalan
yapılar
Madde 13
— Taşınmaz kültür varlıklarından depreme maruz kalan yapılarla ilgili
uygulamalar Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları ile konuya ilişkin diğer
mevzuat hükümleri dikkate alınarak yerine getirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Proje Müellifliği ve
Uygulama Sorumluluğu
Proje ve uygulamaları
yürütecek kişilerde aranacak nitelikler
Madde 14
— Tescilli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restitüsyon, restorasyon
projeleri ve bunların uygulanmasında restoratör mimar veya mimarın bulunması
zorunludur. Bunlardan I. grup kapsamında olanların rölöve, restitüsyon ve
restorasyon projelerinin uygulama çalışmaları, yapının özelliğine göre kalem
işleri, ahşap, demir, taş işleri ve restorasyon konularında uzmanlaşmış
kişilerce yapılır.
Uygulama sorumluluğu
Madde 15
— Koruma bölge kurulunca onaylanan her ölçek ve nitelikteki plan ve proje
uygulamalarının uygulama sorumluluğu, serbest meslek hizmet yetki ve koşullarını
taşıdığı ilgili meslek odası tarafından belirlenen kişiler tarafından
üstlenilir.
Proje uygulaması
safhasında herhangi bir nedenle uygulama sorumlusunun ayrılması halinde bu husus
Bakanlığa bildirilir. Yenisi tayin edilmedikçe uygulamaya devam edilmez.
Serbest meslek mensubu
uygulama sorumlularının denetimi, ilgili İl özel idaresi ve belediyelerce
yapılır.
Sit alanları, taşınmaz
kültür varlığı parseli ve bunların koruma alanlarında onaylı plan ve proje dışı
uygulama yapan ve yapılmasına yol açan sorumlularının, koruma bölge kurulları
ile ilgili konularda plan ve proje düzenlemesi, uygulama sorumluluğu yapması beş
yıl süre ile yasaklanır. Bu husus, koruma bölge kurulu müdürlükleri ve ilgili
idareler tarafından Bakanlığa ve ilgili meslek odasına bildirilir.
Sit alanları, taşınmaz
kültür varlıkları ve bunların korunma alanlarında plan ve proje yapan serbest
mesleki hizmet yetkisi olan müelliflerin sicilleri ilgili meslek odası ve
Bakanlıkça tutulur.
Bakanlık, kamu kurum ve
kuruluşları ile İl özel idareleri ve belediyeler tarafından yapılan
uygulamalarda, bu kuruluşlar tarafından görevlendirilen uygulama sorumluları da
yukarıdaki hükümlere tabidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 16
— Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 17
— Bu Yönetmelik hükümlerini Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.
