Resmi Gazete Tarihi:
10.12.1987
Resmi Gazete Sayısı: 19660
KORUNMASI GEREKLİ
TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ TESPİT VE TESCİLİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
Madde 1-
(Değişik: RG 19.8.1989-20257) Bu Yönetmelik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 3 üncü maddesinde tarif olunan ve 6 ncı
maddesinde belirtilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının
tespit ve tescili ile, bu Kanunu değiştiren 3386 sayılı Kanunun 4 üncü
maddesinde belirtilen araştırma, kazı ve sondaj yapılan alanların korunması ve
değerlendirilmesi ile ilgili usulleri, esasları ve kıstasları kapsar.
Dayanak
Madde 2-(Değişik: RG
19.8.1989-20257) Bu yönetmelik 21/7/1983 tarih ve 2863 sayılı Kanunun
17/6/1987 tarih ve 3386 sayılı Kanunla değişik 7 ve 10 uncu maddelerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Kısaltma ve tanımlar
Madde 3- Bu Yönetmelikte
geçen kısaltma ve tanımlar şunlardır:
a)Kısaltmalar:
"Bakanlık" tabiri; Kültür
ve Turizm Bakanlığı'nı,
"Koruma Yüksek Kurulu";
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunu,
"Koruma Kurulu"; Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunu, ifade eder.
b) Tanımlar:
"Taşınmaz kültür
varlıkları": tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel
sanatlarla ilgili bulunan yer üstünde, yer altında veya su altındaki korunması
gerekli taşınmaz varlıkları,
"Taşınmaz tabiat varlıkları": jeolojik devirlerle, tarih öncesi
ve tarihi devirlere ait olup, ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri
bakımından korunması gerekli yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan
taşınmazları,
"Kentsel sit": mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat
özelliği bulunan ve birarada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları
kıymetten daha fazla kıymeti olan, kültürel ve tabii çevre elemanlarının
(yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte
bulundukları alanları,
"Tarihi sit": önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve bu
sebeple korunması gerekli yerleri,
"Arkeolojik sit": antik
bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su
altında bilinen veya meydana çıkarılan korunması gerekli alanları,
"Tabii sit": ilginç
özellik ve güzelliklere sahip olan ve ender bulunan korunması gerekli alanları
ve taşınmaz tabiat varlıklarını,
"Tespit": 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu'nun 3 üncü maddesinde tarif edilen ve 6 ncı maddesinde belirtilen
korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının bu yönetmelikte
belirtilen usuller, esaslar ve kıstaslar doğrultusunda teknik bir çalışma ile
değerlendirilerek belgelendirilmesini,
"Tespit ekibi": tespit
çalışmalarını yapmak üzere, yapılacak çalışmanın konusu, çalışmaya esas teşkil
eden varlıkların nitelikleri ve yerine göre Bakanlıkça ve gerektiğinde diğer
ilgili kurum ve kuruluşların uzmanlarından veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün
kendi uzmanlarından veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün kendi uzmanlarından 2
kişiden az olmamak üzere kurulacak ekibi,
"Tescil": taşınmaz kültür
ve tabiat varlıklarından korunması gerekli olanlarının koruma kurulu kararıyla
belirlenmesini, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Esas Hükümler
Tespitlerde değerlendirme
kıstasları
Madde 4- Taşınmaz kültür
ve tabiat varlıklarından korunması gereklilerinin tespitinde aşağıdaki hususlar
gözönünde bulundurulur:
a) Korunması gerekli
tabiat varlıkları ile, 19 uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlardan
olması,
b) 19 uncu yüzyıl sonundan
sonra yapılmış olmasına rağmen önem ve özellikleri bakımından korunmasına gerek
görülmesi,
c) Taşınmazların sit alanı içinde bulunması,
d) Taşınmazın milli
tarihimizdeki önemleri sebebiyle zaman unsuru ve tescil söz konusu olmaksızın
Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda büyük tarihi olaylara
sahne olmuş binalar ve tespit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal Atatürk
tarafından kullanılmış evlerden olması,
e) Taşınmaz tabiat
varlıklarının ender bulunan değişik özelliklere sahip olması,
f) Tek yapılar için;
taşınmazın sanat değeri, mimari, tarihi, estetik, mahalli, arkeolojik değerler
kapsamı içinde; strüktürel, dekoratif, yapısal durum, malzeme, yapım
teknolojisi, şekil bakımından özellik arzetmesi,
g) Kentsel sit'ler için; korunması gerekli kültür varlığı
özelliği gösteren tek yapıların yoğunluk, mimari, tarihi bütünlük göstermesi,
h) Arkeolojik sit'ler için; yazılı bilgi, sathi kalıntılar,
bilimsel araştırmalar, çevresel gözlemler, ekolojik gözlemler, bilimsel tahmin
ve topografik yapı yönlerinden niteliklere sahip olması,
i) Tabii sit'ler için;
bilimsel araştırma, jeolojik yapı, çevresel gözlemler, ekolojik gözlemler ve
topografik yapı hususlarında özellikleri bulunması,
j) Tarihi sit'ler için; yazılı bilgi ve tarihi araştırmalar
sonucunda önemli tarihi olayların cereyan ettiği hususunun sabit olması.
Tespit sonucu düzenlenecek
belgeler
Madde 5- Yapılan tespitler
sonucunda tescile esas olmak üzere aşağıdaki belgeler düzenlenir:
1- Taşınmaz kültür ve
tabiat varlıklarının tescili için gerekli bilgileri havi Tespit Fişi,
2- Tanıtmaya yeterli
fotoğraflar,
a) Tek yapılar için;
Taşınmazı içten, dıştan ve çevresiyle birlikte gösteren tespit fişi üzerinde yer
alan fotoğraflar,
b) Arkeolojik, kentsel ve
doğal sit alanları için; Alanı bütünüyle algılamayı sağlamak amacıyla panoramik
olarak çekilmiş fotoğraflar ve alan üzerindeki taşınmaz kültür ve tabiat
varlıkları ile küçük buluntuların detaylı çekilmiş, tasdikli, çekim tarihleri
belirtilmiş albüm haline getirilmiş fotoğraflar.
3- İmkanlar ölçüsünde yapılan çalışma için hazırlanmış
diapozitifler.
4- Taşınmazın yerini ve sınırlarını gösterir çizim (harita veya
plan Ek I, Ek II ve Ek III'teki tabloya uyularak hazırlanır ve yapılara verilen
sıra numaraları haritaya da işlenir).
5- Taşınmaz kültür ve
tabiat varlıklarını tarif eden tespit ekibinin görüşünü havi Rapor (Ek IV'teki
şemaya göre hazırlanır) ve ekinde korunması önerilen taşınmaz kültür
varlıklarının listesi (Ek V - VI'daki tabloya uyularak hazırlanır).
6- Tespit ekibince gerekli
görülen diğer belgeler.
Tescil kararı
Madde 6 - Taşınmaz kültür
ve tabiat varlıklarından Bakanlıkça tespiti yapılanlar, koruma kurullarınca
değerlendirilerek tescil olunur.
Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün idaresinde veya denetiminde bulunan mazbut ve
mülhak vakıflara ait taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, gerçek ve tüzel
kişilerin mülkiyetinde bulunan cami, türbe, kervansaray, medrese, han, hamam,
mescit, zaviye, sebil, mevlevihane, çeşme ve benzeri korunması gerekli taşınmaz
kültür ve tabiat varlıklarının tesbiti, envanterlenmesi, Vakıflar Genel
Müdürlüğü'nce yapılır.
Vakıflar Genel
Müdürlüğünce tespiti yapılan taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları koruma
kurullarınca değerlendirilerek tescil olunur.
Vakıflar Genel
Müdürlüğünce tespiti yapılıp, koruma kurullarınca değerlendirilerek tescil
olunan taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi
Vakıflar Genel Müdürlüğünce yürütülür.
Araştırma, kazı ve sondaj yapılan alanların korunması ve değerlendirilmesi
Bakanlığa ait olup, bu alanlardaki uygulamalar konusundaki kararlar Eski Eserler
ve Müzeler Genel Müdürlüğünce alınır.
Tescil İşlemleri
Madde 7- Tescil kararının
ilgili kuruluşlara dağıtımı kararı alan koruma kurullarınca yapılır.
Tescil edilen korunması
gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı il merkez ilçesinde bulunuyorsa
valilikçe, ilçe sınırları içinde kalıyorsa kaymakamlıkça, tescil kararının
valiliğe veya kaymakamlığa tebliğ tarihinden itibaren en geç 3 gün içinde ilan
tahtalarına asmak, belediye hoparlörüyle duyurmak ve köy muhtarlığına bildirmek
suretiyle ilâna ait tutanak Bakanlığın o ildeki temsilcisine teslim edilir.
Bu işlemler tamamlandıktan sonra, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlığı il merkez ilçesinde bulunuyorsa valinin, ilçe sınırları içinde kalıyorsa
kaymakamın yazısı üzerine, tapu kütüğünün beyanlar hanesine, korunması gerekli
taşınmaz kültür veya tabiat varlığı olduğuna dair kayıt konur.
Tescil kaydının
kaldırılması
Madde 8- Bu Yönetmelik
hükümlerine göre tescil edilmiş korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarının tescil kayıtlarının kaldırılması yukardaki maddelere uygun olarak
yürütülür.
Müktesep haklar
Madde 9- (Mülga: RG
19.8.1989-20257)
Kaldırılan hükümler
Madde 10- Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girmesi ile 10 Ağustos 1984 gün ve 18485 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan "Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve
Tescili Hakkında Yönetmelik" yürürlükten kalkar.
(Ek: RG
19.8.1989-20257) Ek Madde 1-
Yönetmelikte geçen "Kültür ve Turizm Bakanlığı" ifadesi "Kültür Bakanlığı",
"Kültür ve Turizm Bakanı" ifadesi "Kültür Bakanı" ve "Eski Eserler ve Müzeler
Genel Müdürlüğü" ifadesi "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Başkanlığı"
olarak değiştirilmiştir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 11- Bu Yönetmelik
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 12- Bu Yönetmeliği
Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.
