Çevre ve Orman Bakanlığı’nca hazırlanan ve 24.01.2007 tarih ve 26413 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ” ile 17.02.2007 tarih ve 26437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”in yürütmesinin durdurulmasına ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin 15.05.2007 tarih ve 2007/1447 sayılı kararını görmek için tıklayınız.

T.C.

D A N I ? T A Y

ALTINCI DAİRE

Esas  No   : 2007/1447

                Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen :

                Vekili                : Av.

                Davalı               : Çevre ve Orman Bakanlığı - ANKARA

                İstemin Özeti : Çevre ve Orman Bakanlığı'nca hazırlanan, 24.01.2007 günlü, 26413 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ" ile 17.02.2007 günlü, 26437 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"in iptali ve yürütmenin durdurulması istenilmektedir.

                Danıştay Tetkik Hakimi İsmet Can'ın Düşüncesi : 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 5491 sayılı Yasayla değişik 9. maddesinin (h) fıkrası ile Geçici 2.maddesinin birlikte değerlendirilmesinden, hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfez alanlarında kurulu bulunan balık çiftlikleriyle ilgili düzenlemenin yönetmelikle yapılması zorunluluğu getirildiği sonucuna varılmıştır.

                Belirtilen kanun kurallarına göre, denizlerde yapılacak balık çiftliklerinin hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfezler ile doğal ve arkeolojik sit alanlarında kurulması mümkün olamamak birlikte bu konuda Tebliğle düzenlenmeye gidilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.

                Açıklanan nedenlerle yürütmenin durdurulmasına ilişkin istemin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

                Danıştay Savcısı Sedat Larlar'ın Düşüncesi : Dava, Çevre ve Orman Bakanlığınca hazırlanan 24.1.2007 günlü, 26413 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ" ile 17.2.2007 günlü, 26437 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"in iptali ve yürütülmesinin durdurulması istemiyle açılmıştır.

                2872 sayılı Çevre Kanununun 9.maddesinin h fıkrasında; "Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır. Atıksu yönetimi ile ilgili politikaların oluşturulması ve koordinasyonunun sağlanması Bakanlığın sorumluluğundadır. Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartları Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenir. Denizlerde yapılacak balık çiftlikleri,hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfezler ile doğal ve arkeolojik sit alanlarında kurulamaz. Alıcı su ortamlarına atıksu deşarjlarına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmü ile anılan Kanunun Geçici 2. maddesinde de; "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte faal durumda olan işletmelere bu Kanun ve yönetmeliklerle getirilen ek yükümlülüklerin gerçekleştirilmesi için, yönetmeliklerin yayımlanmasından sonra, Bakanlıkça bir yıla kadar süre verilebilir. 2872 sayılı Çevre Kanununun 9 uncu maddesinin (h) bendine aykırı tesisler bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde kapatılır." hükmü yer almıştır.

                Yukarıda anılan kurallar birlikte irdelendiğinde Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının yönetmelikle belirleneceği açıktır. Bu Kanun kurallarına aykırı olarak, davalı Bakanlıkça yönetmelik yerine Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının belirlenmesinin tebliğ ile düzenlenmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

                Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemlerin yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

                Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü :

                Dava, Çevre ve Orman Bakanlığı'nca hazırlanan, 24.01.2007 günlü, 26413 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ" ile 17.02.2007 günlü, 26437 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"in iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılmıştır.

                2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 5491 sayılı Yasayla değişik 9. maddesinin (h) fıkrasında: "Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır. Atıksu yönetimi ile ilgili politikaların oluşturulması ve koordinasyonunun sağlanması Bakanlığın sorumluluğundadır. Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartları Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenir.

                Denizlerde yapılacak balık çiftlikleri, hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfezler ile doğal ve arkeolojik sit alanlarında kurulamaz.

                Alıcı su ortamlarına atıksu deşarjlarına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." kuralı yer almıştır.

                2872 sayılı Yasaya 5491 sayılı Yasayla getirilen Geçici 2. Maddede ise, "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte faal durumda olan işletmelere bu Kanun ve yönetmeliklerle getirilen ek yükümlülüklerin gerçekleştirilmesi için, yönetmeliklerin yayımlanmasından sonra, Bakanlıkça bir yıla kadar süre verilebilir.

                2872 sayılı Çevre Kanununun 9 uncu maddesinin (h) bendine aykırı tesisler, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde kapatılır." şeklinde düzenleme getirilmiştir.

                Çevre Yasasının, ötrofikasyon riski yüksek olan ve Bakanlıkça belirlenecek kıyı ve iç su alanlarını "Hassas Alan" olarak tanımladığı, ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esasını getirdiği, çevre korunması kavramı çerçevesinde denizlerin hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfez alanları ile doğal ve arkeolojik sit alanlarında balık çiftlikleri kurulamayacağını öngördüğü görülmektedir.

                Yasa, yürürlüğe girdiği 13.05.2006 tarihinde faal durumda olan balık çiftliklerinin hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfez alanlarında faaliyetlerini sürdüremeyeceğini belirtmek suretiyle anılan işletmelere ek yükümlülükler getirmektedir. Ancak yasanın geçici 2. maddesi, anılan balık çiftliklerine getirilen ek yükümlülüklerin gerçekleştirilmesi için konuyla ilgili düzenlemenin tebliğle değil, yönetmelikle yapılmasını öngörmektedir. Yönetmelikle, çevre kirliliğinin artmaması ve ötrofikasyon riskinin önlenmesi için balık çiftliklerinin kurulamayacağı hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfez alanların parametre ve kriterlerinin belirlenmesi, tesislerin bulunduğu yerlerin bu özellikleri sağlayıp sağlamadığının saptanması ve sağlayamaması halinde bu hassas alanlardan taşınması sürecine ilişkin getirilen yükümlülüklerin bilimsel verilerden yararlanılarak ayrıntılı biçimde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu konudaki yönetmeliğin yayımlanmasından sonra, Bakanlıkça bir yıla kadar verilebilecek süre içerisinde, hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfezlerde kurulu bulunan ve canlı varlık barındıran balık çiftliklerinin özel durumu da göz önünde tutularak, faaliyetlerinin bu alanların dışına hem çevreye hem de ekonomiye zarar vermeden taşınması yasal zorunluluktur.

                Bu durumda, denizlerde faaliyet gösteren balık çiftliklerinin, kapalı koy ve körfez alanlarındaki faaliyetlerinin sona erdirilmesi şeklinde yasayla getirilen ek yükümlülüklerin ayrıntılı ve kapsamlı biçimde yönetmelikle yapılacak düzenlemelerle gerçekleştirilmesi gerekirken, yasayla öngörülmeyen ve normlar hiyerarşisinde yönetmeliğe göre daha alt bir düzenleme olan davaya konu tebliğle düzenlenmesinde mevzuata uyarlık görülmemiştir.

                Diğer taraftan, hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfez alanlarının kirlenmeye karşı korunması ve bu kapsamda balık çiftliklerinin kurulamayacağı hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfez alanlarının belirlenmesi ve bu alanlar dışında faaliyet gösterebilecekleri yerlerin tespit edilmesinin, ülkenin turizmi, su ürünleri istihsali, çevre korunması, deniz ulaşımı gibi yönleriyle çok büyük önem taşıması karşısında, davalı idarece bu alanlara ilişkin düzenlemenin tebliğle yapılmasının, yasanın gerçekleştirilmesini öngördüğü amaca ulaşmada uygun ve etkin hukuksal aracın kullanıldığı şekilde de kabulüne olanak bulunmamaktadır.

                Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinin 2. fıkrası uyarınca dava konusu işlemlerin yürütmesinin durdurulmasına 15.05.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.