Yeni Sayfa 2
13 Haziran 2007 ÇAR?AMBA
Resmî Gazete
Sayı : 26551
KANUN
JEOTERMAL KAYNAKLAR
VE DO?AL MİNERALLİ SULAR KANUNU
Kanun No. 5686
Kabul Tarihi: 3/6/2007
Yeni Sayfa 1
13 Haziran 2007 ÇAR?AMBA
Resmî Gazete
Sayı : 26551
KANUN
JEOTERMAL KAYNAKLAR
VE DO?AL MİNERALLİ SULAR KANUNU
Kanun No. 5686
Kabul Tarihi: 3/6/2007
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Kanunun amacı, jeotermal ve doğal mineralli su kaynaklarının etkin bir
şekilde aranması, araştırılması, geliştirilmesi, üretilmesi, korunması, bu
kaynaklar üzerinde hak sahibi olunması ve hakların devredilmesi, çevre ile
uyumlu olarak ekonomik şekilde değerlendirilmesi ve terk edilmesi ile ilgili
usûl ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Kanun, belirlenmiş veya belirlenecek jeotermal ve doğal mineralli su
kaynakları ile jeotermal kökenli gazların arama ve işletme dönemlerinde,
kaynaklar üzerinde hak sahibi olunması, devredilmesi, terk edilmesi, kaynak
kullanımının ihale edilmesi, sona erdirilmesi, denetlenmesi, kaynak ve kaptajın
korunması ile ilgili usûl ve esaslar ile yaptırımları kapsar.
Tanımlar
MADDE 3 –
(1) Bu Kanunda geçen;
1) Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,
2) MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünü,
3) MİGEM: Maden İşleri Genel Müdürlüğünü,
4) İdare: İl özel idarelerini,
5) Kaynak: Doğal yolla, sondaj veya kuyularla jeotermal akışkan
veya doğal mineralli su, gaz veya bunların birlikte elde edildiği yerleri,
6) Jeotermal kaynak: Jeolojik yapıya bağlı olarak yerkabuğu
ısısının etkisiyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferik yıllık ortalama
sıcaklığın üzerinde olan, çevresindeki sulara göre daha fazla miktarda erimiş
madde ve gaz içerebilen, doğal olarak çıkan veya çıkarılan su, buhar ve gazlar
ile yeraltına insan düzenlemeleri vasıtasıyla gönderilerek yerkabuğu veya kızgın
kuru kayaların ısısı ile ısıtılarak su, buhar ve gazların elde edildiği yerleri,
7) Doğal mineralli su: Yerkabuğunun farklı derinliklerinde, uygun
jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan bir veya daha fazla kaynaktan yeryüzüne
kendiliğinden çıkan ya da çıkartılan, mineral içeriği ve diğer bileşenleri ile
tanımlanan; tedavi, şifa amaçlarıyla da kullanılan içmece suyu, şifalı su ve
benzeri adlarla anılan soğuk ve sıcak doğal suları,
8) Jeotermal alan: Yapılan bilimsel ve teknik çalışmalarla
sınırları belirlenen ve üzerinde jeotermal kaynak veya jeotermal kaynakla
birlikte doğal mineralli suların bulunduğu alanı,
9) Jeotermal sistem: Jeotermal alan oluşumunu sağlayan; beslenme
alanı, akışkan, ısı kaynağı, rezervuar ve/veya zonu, örtü kaya ve boşalım
alanının tümünü kapsayan, jeotermal kaynak ve/veya doğal mineralli suların
çıktığı ve/veya üretildiği, kendine özgü jeolojik yapısı, hidrojeolojik ve
kimyasal özellikleri olan sistemi,
10) Jeotermal rezervuar: Sıcaklık ve jeokimyasal açıdan doğal bir
denge içinde bulunup bir bütünlük ifade eden, değişik şekillerde dışardan
beslenen yarı açık veya kapalı sıcak su ve/veya buhar üretim ortamını,
11) Sondaj: Jeotermal akışkanları aramak, üretmek, kullanım sonrası
reenjekte etmek, rezervuarı gözlemlemek veya test etmek için bilimsel yöntemler
ve uygun araçlar kullanılarak, gereken derinlik ve çapta yeryüzünden kaynağa
doğru jeolojik takip ile delik kazma ve açma işlemi ile jeotermal rezervuar
oluşturmak için akışkan enjekte etmek için kuyu açma işlemini,
12) Akışkan: Kaynaklardan elde edilen su, gaz ve buharı,
13) Kaptaj: Akışkanın doğal olarak ve/veya bilimsel yöntemler ve
uygun araçlar kullanılarak rezervuardan yeryüzüne ulaşmasından itibaren
kirlenmesinin önlenerek ve korunarak daha sağlıklı şekilde değerlendirilebilmesi
için kullanım öncesi özel teknikle yapılan toplama havuzlarında, galeri ve/veya
kuyularda biriktirilmesi işlemini,
14) Koruma alanı: Kaynak ve bunların bağlı olduğu jeotermal
sistemin; bozulmasına, kirlenmesine ve sürdürülebilir özelliğinin yitirilmesine
neden olacak dış etkenlerden korumak amacıyla sahanın jeolojik, hidrojeolojik
yapısı, iklim koşulları, zemin cinsi ve tipleri, drenaj sahası sınırı, kaynak ve
kuyu çevresindeki yerleşim birimleri, endüstri tesisleri, çevrenin topografik
yapısı gibi unsurlara bağlı olarak belirlenmiş önlemler alınması gereken,
içerisinde yapılan faaliyetlerin kontrol ve denetime tâbi olduğu ve gerektiğinde
yapılaşma ve arazi kullanım faaliyetleri kısıtlanabilir alanları,
15) Bloke alan: İşletme ruhsatı verilmiş bir jeotermal kaynaktan
yapılan üretim faaliyetlerinin etkilenmemesi için işletme ruhsatı sahibi
dışındaki talep sahiplerine kapatılmış ve işletmeye açılmayacak alanları,
16) Enjeksiyon: Akışkanların, yapay yöntemlerle jeolojik
formasyonlara gönderilmesini,
17) Reenjeksiyon: Üretilen jeotermal akışkanların yapay yöntemlerle
kullanıldıktan sonra tamamının veya kalan kısmının üretildikleri jeolojik
formasyonlara geri gönderilmesini/basılmasını,
18) Deşarj: Jeotermal akışkanın kullanımından sonra reenjekte
edilemeyen kısmının veya tamamının çevre kirliliğine neden olmayacak şekilde
başka alıcı ortamlara gönderilmesini,
19) Test: Rezervuarın üretimi, yönetimi ve izleme programını
oluşturmak için fiziksel ve kimyasal parametreleri belirlemeye yönelik yürütülen
çalışmaları,
20) Emniyetli verim: Jeotermal sistemi ve rezervuar dengesini
bozmayacak şekilde aynı rezervuardan birim zamanda üretilebilecek azami akışkan
miktarını,
21) Ruhsat: Sınırları belirlenmiş bir alanda kaynak tespiti ve
işletilmesi faaliyetlerinin yapılabilmesi için verilen izin belgesini,
22) Proje: Kaynaktan yararlanmak amacıyla yapılacak çalışmaları
düzenleyen, belirlenen usûl ve esaslara göre hazırlanan, arama ve işletme
dönemindeki faaliyetlerin başlaması, gelişimi ve bitirilmesi ile ilgili süreleri
içeren, beyan niteliğindeki metni,
23) Arama: Jeotermal sistemden akışkan elde etmek amacıyla jeolojik
araştırmalarla başlatılan, jeokimyasal ve jeofizik çalışmalarla desteklenen,
yapılan tüm çalışmalara ait verilerin değerlendirilmesi sonucu belirlenen
lokasyon veya lokasyonlarda amaç ve tekniğine uygun olarak jeolojik takiple
açılan sondaj çalışmaları ile üretime yönelik test çalışmalarını da içeren
projede belirtilen faaliyetler bütününü,
24) Arama ruhsatı: Sınırları belirlenmiş bir alanda, kaynak arama
faaliyetlerinde bulunulabilmesi amacıyla projeye dayalı verilen izin belgesini,
25) İşletme: Arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın
üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik
sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü,
26) İşletme ruhsatı: Belirli bir alanda akışkanın üretilebilmesi ve
değerlendirilmesi için projeye dayalı verilen izin belgesini,
27) Faaliyet: Jeotermal kaynakların aranması, geliştirilmesi,
işletilmesi ve terk edilmesi ile jeotermal ve doğal mineralli suların
kullanılması hususundaki işlemleri,
28) Faaliyet raporu: Ruhsat döneminde yönetmelikle belirlenen
kıstaslara göre yıllık olarak hazırlanan ve faaliyetler ile ilgili gelişmelerin
idare ve MTA’ya bildirilmesini sağlayan raporu,
29) Kira sözleşmeleri: İşletme ruhsatına dayalı kullanım
alanlarıyla ilgili hakların, başkalarına kiralanmasını sağlayan sözleşmeleri,
30) Mücbir sebep: Sel, yangın, deprem, çökme, heyelan, savaş hali
ile yönetmelikte belirtilen diğer halleri,
31) Beklenmeyen haller: Jeoloji ve kaynak şartlarındaki beklenmeyen
fiziksel ve kimyasal değişiklikler ile ilgili mevzuat gereğince diğer
kurumlardan alınması gereken izinlerin alınamaması durumlarını,
32) Teminat: Kaynağın değerlendirilmesine yönelik faaliyetlerde,
kamu can ve mal sağlığını etkileyecek durumların oluşması ve ruhsat sahibi
tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması halinde kullanılmak üzere arama,
işletme ve bloke alanları için nakdi para, banka ve özel finans teminat mektubu,
Devlet bono ve tahvili olarak idareye verilen güvenceyi,
33) Gayrisafi hasılat: İşletmenin toplam yıllık cirosu olup,
işletmelere ait tahakkuk eden her türlü mal ve hizmet satış bedelleri, faizler
ile yapılan kiralamaların dahil olduğu miktarı,
ifade eder.
Mülkiyet ve ruhsat
MADDE 4 –
(1) Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular, Devletin hüküm ve tasarrufu
altında olup bulundukları arzın mülkiyetine tâbi değildir. Kaynağa ilişkin
faaliyetlerin yapılabilmesi için bu Kanuna göre Ruhsat alınması zorunludur.
(2) Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sulara ilişkin haklar,
medeni hakları kullanmaya ehil Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına, statüsünde
jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sularla ilgili faaliyet yapabileceği
hususu yer alan Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliği
haiz şirketlere, bu hususta yetkisi bulunan kamu iktisadi teşebbüsleri ile
müesseselerine, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile diğer kamu kurum, kuruluş
ve idarelerine verilir. Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sulara ilişkin
haklar gerçek veya tüzel tek kişi adına verilir.
(3) Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sulara ilişkin haklar,
miras yolu ile intikal eder. Bu haklar, bütün mirasçıların vekâletini havi bir
vekâletname ile ikinci fıkrada belirtilen niteliklere sahip mirasçılardan birine
veya üçüncü bir şahsa devredilir. Mirasçıların ittifak edememeleri halinde
mirasçılardan birinin müracaatı ile mahkeme mirasçılardan bu hakkın en ehil
olana tahsisine veya bu da mümkün olmazsa ruhsatın satılmasına karar verir.
Mahkeme bu hususu basit muhakeme usûlü ile halleder. Eğer dava söz konusu değil
ise altı ay içerisinde intikal işlemleri tamamlanmayan ruhsatlar feshedilir.
Devir ve intikal işlemlerinin ne şekilde yapılacağı yönetmelikle belirlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Ruhsatlar
Arama ruhsatı
MADDE 5 –
(1) Arama ruhsatı müracaatları, talep sahibi tarafından 1/25000 ölçekli pafta
adı ve koordinatları belirtilerek beş bin hektarı geçmeyecek şekilde arama
projesi ile birlikte idareye yapılır. Müracaatlarda öncelik hakkı esastır. Aynı
yer için aynı anda birden fazla talep olması halinde, projeler incelenerek en
hızlı ve en fazla yatırımı teklif eden proje sahibinin talebi tercih edilir.
(2) İdare, müracaat alanı hakkında bilgileri MİGEM’e bildirir.
Arama için başvurulan saha, önceki diğer başvurular ile çakışıyorsa, MİGEM
çakışan kısımları çıkararak kalan saha için "arama ruhsatı" verilebileceğini
idareye bildirir. İdare, verilen ruhsatı koordinatları ile birlikte kayıtlara
alınmak üzere MİGEM’e bildirir.
(3) Arama ruhsat süresi üç yıldır. Faaliyetlerin olumlu gelişmesi
ve ilave etütlere ihtiyaç duyulması halinde revize proje verildikten sonra
idarece uygun bulunması halinde bir yıl uzatılır ve uzatma MİGEM’e bildirilir.
Arama ruhsatı süre uzatım talebi, ruhsat süresi bitiminden önce idareye yapılır.
(4) Arama ruhsatı döneminde idarenin bilgisi dahilinde, çevrenin
kirletilmemesi kaydı ile sadece test amaçlı üretim yapılabilir.
(5) Birden fazla ili içine alan arama ve işletme faaliyetlerinde
başvurular alanın büyük olduğu il idaresine yapılır ve işlemler alanın küçük
olduğu il idaresine bildirilir.
İşletme ruhsatı
MADDE 6 –
(1) Arama ruhsatı sahibinin, arama ruhsat süresinin son günü akşamına kadar
işletme projesi ile idareye işletme ruhsatı başvurusunda bulunması halinde
"işletme ruhsatı" verilir ve varsa tespit edilen bloke alanıyla birlikte MİGEM’e
bildirilir.
(2) İşletme ruhsatı sahipleri, işletme faaliyetine geçmek için
ilgili kurumlardan gerekli izinleri almakla yükümlüdür.
(3) İşletme ruhsatı sahibi, projesinde belirtilen süre içinde
işletmeye geçmez veya herhangi bir sebeple işletme ruhsatının iptal edilmesi
durumunda teminat irat kaydedilir ve saha idare tarafından ihaleye çıkarılır.
İşletme projeleri ile ihaleye katılan isteklilerden idareye en fazla geliri
teklif eden istekliye işletme ruhsatı verilir ve MİGEM’e bildirilir.
(4) İdareden izin alınmaksızın, projede yer alan herhangi bir
kuyunun yenilenmesi, sayısının ve kapasitesinin artırılması, enjeksiyon,
reenjeksiyon, üretim amaçlı tüm sondaj faaliyetleri ile diğer proje
değişiklikleri ve revizyonları yapılamaz. İdare, gerekli görülen hallerde,
bedelini ödemek kaydıyla, MTA’dan değerlendirme isteyebilir.
(5) İşletme ruhsatı süresi otuz yıldır. Süre sonunda ruhsat
sahibinin talep etmesi durumunda onar yıllık dönemler halinde uzatılır. Süre
uzatımları MİGEM’e bildirilir.
(6) Doğal çıkış halindeki jeotermal ve doğal mineralli sular için,
kaptajı yapılarak doğrudan işletme talepleri de İdarece bu Kanun hükümlerine
göre işletme ruhsatına bağlanır ve MİGEM’e bildirilir.
Teknik sorumluluk ve faaliyet raporu
MADDE 7 –
(1) Arama ve işletme ruhsatı süresince, faaliyetlerin ilgili mühendislik
dallarından bir mühendisin sorumluluğunda sürdürülmesi zorunludur. Teknik
sorumlu olmaksızın faaliyette bulunulması halinde, ruhsat teminatı irat
kaydedilerek, faaliyetler durdurulur.
(2) Teknik sorumlu; kaynağın aranması, araştırılması,
geliştirilmesi ve üretiminde bilimsel ve teknik esasları gözeterek görev ve
sorumluluklarını yerine getirir. Ancak doğal mineralli su işletmelerinde ilgili
mühendislik fakültesi mezunu herhangi bir kişi teknik sorumlu olarak
bulunabilir.
(3) Teknik sorumlu veya sorumlularca hazırlanan yıllık arama ve
işletme faaliyet raporlarının ruhsat sahibince iki nüsha olarak takip eden yılın
Mart ayı sonuna kadar idareye verilmesi zorunludur. Faaliyet raporlarının bir
nüshası idare tarafından MTA’ya gönderilir.
(4) Arama ve işletme faaliyet raporlarının süresi içerisinde
idareye verilmemesi halinde, teminatı irat kaydedilerek iki aylık ek süre
verilir ve teminat iki ay içerisinde iki katına tamamlattırılır. Bu süre sonunda
da faaliyet raporunun verilmemesi halinde arama ruhsatı iptal edilir ve MİGEM’e
bildirilir.
Mücbir sebep ve beklenmeyen hal
MADDE 8 –
(1) Ruhsat sahibi, mücbir sebep veya beklenmeyen halin ortaya çıkması durumunda,
gerekçe ve süre belirtilmek kaydıyla on gün içinde idareye müracaat ederek geçen
sürenin ruhsat süresine eklenmesini ve bu sürede yükümlülüklerinin askıya
alınmasını talep eder. Ruhsat sahibi tarafından idareye yapılan müracaat tarihi,
mücbir sebebin başlama tarihi olarak kabul edilir.
(2) Ruhsat sahibi, mücbir sebep veya beklenmeyen hallerin ortadan
kalkmasından itibaren en geç üç ay içinde faaliyete geçmek zorundadır. Bu süre
içinde faaliyete geçilmediği takdirde, teminatı irat kaydedilerek yeniden
teminat vermesi ve faaliyete geçmesi için ruhsat sahibine üç ay ek süre verilir.
Bu süre sonunda da teminat yatırılmaz ve faaliyete geçilmez ise ruhsat iptal
edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ortak Hükümler
Faaliyetlerin denetlenmesi
MADDE 9 –
(1) Faaliyetler her yıl idare tarafından denetlenir. Gerektiğinde idarece talep
edilmesi halinde MTA tarafından da denetim yapılır. Denetimler, 14 üncü maddede
belirtilen hususlar ve diğer maddelerde belirtilen ilkeler dikkate alınarak
yapılır. Denetimler için ruhsat sahibi tarafından MTA’ya 1000 Türk Lirası
ödenir. Bu miktar, MTA tarafından yıllık ÜFE’ye göre artırılır.
(2) Memuriyet mahalli dışında MTA’ca görevlendirilen konuyla ilgili
ve yardımcı personele, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 50
nci maddesi ile ilişkilendirilmeksizin, her yıl Bütçe Kanunu ile belirlenen
gündelik harcırah miktarının iki katı tutarında 6245 sayılı Harcırah Kanunu
genel hükümlerine göre harcırah ödenir. Bu madde kapsamında ödenen gündelik
tutarından herhangi bir ad altında kesinti yapılmaz.
(3) MTA, yapacağı denetim ve incelemeler için gerekli görmesi
halinde, diğer ilgili bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının da katılımını
isteyebilir.
Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve
idare payı
MADDE 10 –
(1) Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve idare payına ilişkin esaslar aşağıdaki
şekildedir:
a) Devir: Arama ve işletme ruhsatları devredilebilir.
b) Sicil: İdare, kaynağa ilişkin hakların devir, haciz, rehin ve
ipotek veya sona erme hususlarını içeren bir sicil tutmakla yükümlüdür. Ruhsatın
sınırları, kuyuların koordinatları, akışkanın parametreleri, devir, ihtiyati
haciz, rehin, ihtiyati tedbir, ipoteğe ilişkin bilgiler ve akışkanın kullanımına
ilişkin kira ve benzeri sözleşmeler ile hakların sona ermesi sicile işlenir.
Haklar, ancak sicile işlendiği takdirde hüküm ve sonuç doğurur. İlgililer, sicil
kayıtlarının idarenin sicil memurlarından biri huzurunda gösterilmesini
isteyebilir. Sicil alenidir ve kaynak sicilindeki kayıtların bilinmediği iddia
edilemez. Haklara ilişkin olarak yapılan sözleşmeler, idarece sicile
işlenmedikçe üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
c) İhale: Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya
taksir edilmiş ruhsatlar, İdarece ihale yoluyla aramalara ve işletmeye açılır.
İhale ilanı Resmî Gazete’de yayımlanır. İhale süresi içinde müracaat olmaması
halinde ruhsat alanları başka bir işleme gerek kalmaksızın idare tarafından
MİGEM’e bildirilerek arama ve işletme müracaatlarına açık hale gelir.
ç) Harç: Jeotermal kaynaklar için 1000 Türk Lirası, doğal mineralli
sular için 500 Türk Lirası arama ruhsat harcı alınır. İşletme ruhsatları için bu
harç miktarları dört kat olarak uygulanır.
d) Teminat: Ruhsat aşamasına bağlı olarak, hektar başına, ruhsat
harcının % 1’i tutarında ruhsat teminatı alınır. Bu oranı, % 50 oranında
artırmaya veya eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ancak teminat 15.000 Türk
Lirasından az olamaz. Teminatın asgarî miktarı ve harçlar, her yıl Maliye
Bakanlığınca belirlenen yeniden değerleme oranlarına göre artırılır. Bu madde
uyarınca önceden alınan işletme ruhsatı teminatları, beş yılda bir Maliye
Bakanlığınca belirlenen yeniden değerleme oranlarına göre artırılarak
güncelleştirilir. Bu Kanuna göre tamamlanması veya yenilenmesi gereken
teminatlar güncel teminat üzerinden alınır.
e) İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı
tesislerin gayrisafi hasılatının % 1’i tutarında idare payı, her yıl Haziran ayı
sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından,
kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir ay içerisinde ödenir.
(2) Hak sahibi, başvurunun kabul edildiğinin kendisine bildirildiği
tarihten itibaren 15 gün içerisinde harç ve teminatı yatırmadığı takdirde,
talebinden vazgeçmiş sayılır.
İdarî yaptırımlar
MADDE 11 –
(1) Faaliyetlerin, projeye göre yürütülmesi zorunludur. Ruhsat sahibinin
projesinde belirtilmeyen konularda veya izinsiz olarak faaliyette bulunulduğu
tespit edilirse, teminatı irat kaydedilerek faaliyet durdurulur ve teminat üç
katına çıkarılarak bir ay içinde tamamlattırılır. Aynı fiilin tekrarı halinde
teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilir.
(2) Ruhsat sahibince, kaynak koruma alanı etüdü yapılmadan
işletmeye geçilmesi veya koruma alanı etüdünde öngörülen tedbirlere
uyulmamasının tespiti halinde faaliyetler durdurularak teminat irat kaydedilir.
Altı ay içerisinde gerekli tedbirlerin alınması ve teminatın tamamlattırılması
istenir. Altı ay sonunda teminat verilmez ve tedbirler alınmaz ise faaliyetler
durdurulur.
(3) İdare payının süresi içerisinde ödenmemesi halinde, teminat
irat kaydedilerek iki aylık süre verilir. Bu süre zarfında idare payı yatırılmaz
ve teminat tamamlanmaz ise faaliyetler durdurulur.
(4) Ruhsat olmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde,
faaliyetler idarece durdurulur. 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi
Kanununa göre 50.000 Türk Lirası idare tarafından idarî para cezası tahakkuk
ettirilir.
(5) Ruhsat ve/veya gerekli izinler alınmadan yapılan faaliyetler
durdurulur. Kaynağın ve rezervuarın korunması ile çevre kirliliğinin önlenmesi
için acil tedbirlerin gerekli olduğu hallerde tedbirler idarece alınır. Bu
nedenle yapılan her türlü masraf, sorumlusundan idare tarafından 21/7/1953
tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre tahsil edilir.
İrtifak ve kamulaştırma
MADDE 12 –
(1) Arama ruhsatı sahibi, arama faaliyetleri yapılacak alanda, özel mülkiyete
konu taşınmazın sahibi ile anlaşamaması halinde, idareye müracaat ederek irtifak
hakkı talebinde bulunabilir.
(2) İşletme ruhsatı süresince sadece sondaj yerleri ve isale hattı,
kaptaj gibi gerekli olan yerler için taşınmazın sahibi ile anlaşma sağlanamaz
ise ruhsat sahibi, idareye müracaat ederek kamulaştırma veya irtifak hakkı
talebinde bulunabilir. Talep, idarece incelenip değerlendirildikten sonra uygun
bulunması halinde kamu yararı kararı alınır.
(3) İrtifak ve kamulaştırma işlemleri, 4/11/1983 tarihli ve 2942
sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yürütülür. İrtifak ve kamulaştırma
bedelleri ve masrafları ruhsat sahibince ödenir.
(4) Kamulaştırılan taşınmaz, tapuya idare adına tescil edilip,
faaliyetler devam ettiği sürece ruhsat sahibi adına tahsis edilir.
(5) Kamulaştırılan taşınmazın, faaliyetler için lüzum kalmadığının
idarece tespiti halinde, Kamulaştırma Kanununda öngörülen usûl ve esaslara göre
belirlenecek rayiç bedeli ödenmek kaydıyla kamulaştırılan yerin eski sahibine
iade edileceği hususu, ruhsat sahibi ve taşınmazın eski sahibine tebliğ edilir.
Eski sahibinin taşınmazı altı ay içerisinde almak istememesi durumunda taşınmaz
idareye kalır.
(6) Tapu siciline konulan şerhler idarenin müracaatı üzerine ayrıca
mahkeme kararına gerek kalmadan silinir.
(7) Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve
tasarrufundaki yerlerde yapılan faaliyetler için bu Kanunun yürürlük tarihinden
sonra kira, ecri misil alınmaz.
(8) Jeotermal kaynak dağıtımı ve üretimini yapan şirketler sanayi
kuruluşu ve atık arıtma kuruluşu olarak değerlendirilirler. Bu değerlendirilmeye
göre başta elektrik tarifeleri olmak üzere sanayi kuruluşları ve atık arıtma
kuruluşlarına tanınan tüm teşvik ve haklardan yararlanırlar.
Rehin, haciz, ihtiyati tedbir ve
ipotek tesisi
MADDE 13 –
(1) Ruhsat alanının işletilmesinde gerekli olan kuyular, her türlü tesisler,
ekipman, su taşıma hat ve sistemleri, aletleri ile bir yıllık diğer işletme
malzemesi gibi kaynağın üretimine yönelik ayrılmaz parçalar, münferiden
haczedilemez veya üzerlerine ihtiyati tedbir konulamaz ancak bir kül halinde
haczi ve ihtiyati tedbir konulması mümkündür. Bunların tamamı üzerine ihtiyati
tedbir konulması veya icraen satışlarına karar verilmesi halinde, işletmenin
faaliyetlerine müdahale edilemez.
(2) İşletme ruhsatı üzerine 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk
Medeni Kanunu ilgili hükümleri uyarınca, ruhsat süresini geçmemek kaydıyla,
ipotek tesisi mümkündür. Üzerine ipotek tesis edilmiş işletme ruhsatının
alanlarında değişiklik olduğu takdirde, mevcut ipotek, hiçbir işleme gerek
kalmaksızın yeniden verilen ruhsat üzerinde de aynı şartlarla devam eder.
(3) İşletme ruhsatının sona ermesi halinde ipotek, kuyular ve
bunların korunması için yapılmış tesisler dışında kalan ruhsat sahibine ait
tesis, vasıta, alet ve malzeme üzerinde devam eder.
Kaynak rezervuarının korunması
MADDE 14 –
(1) Bu Kanuna tâbi faaliyetlerde kaynağı oluşturan jeotermal sistemin korunması,
kaynağın israf edilmemesi ve çevrenin korunması esas olup işletme faaliyeti
öncesinde kaynağın koruma alanları etüdünün ruhsat sahibi tarafından
yaptırılması zorunludur. Aksi takdirde faaliyetler durdurularak koruma
alanlarının belirlenmesi için ruhsat sahibine uygun süre verilir. Bu süre
sonunda da koruma alanının belirlenmemesi halinde 11 inci madde hükümleri
uygulanır.
(2) Koruma alanı etüt raporları, MTA’nın görüşü alınarak, idare
tarafından onaylanır. Arazi kullanımı ve yapılaşma ile ilgili kaynak koruma
alanları etüdünde öngörülen kısıtlama ve koşullar, imar planlarında esas alınır.
Kaynak koruma alanlarında alınacak tedbirlere ilişkin genel ilkeler yönetmelikle
belirlenir.
(3) MTA tarafından yapılan denetlemelerde faaliyetlerin öngörülen
tedbirlere uygun yürütülmediğinin tespiti halinde, faaliyetler idarece
durdurulur. Alınacak tedbirler, MTA tarafından belirlenir ve idareye bildirilir.
Gerekli tedbirleri almak ve/veya aldırmakla idare yükümlüdür. Gerekli
tedbirlerin alınması için en fazla bir yıl süre verilir. Öngörülen tedbirlerin
yerine getirilmemesi halinde ruhsat iptal edilir.
(4) Ruhsat sahibi, kullanım sonrası açığa çıkacak akışkanı çevre
limitlerini dikkate alarak deşarj edebilir. Akışkan içeriği çevre limitlerine
göre deşarja izin vermiyorsa reenjekte etmekle yükümlüdür. Ancak formasyonun
fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle reenjeksiyonun gerçekleşmediğinin MTA
tarafından onaylanması halinde, çevre kirlenmesini önleyecek tedbirler alınarak
deşarj yapılır.
(5) Entegre jeotermal kaynak kullanım alanı dışındaki müstakil
kaplıca ve doğal mineralli su işletmelerinde reenjeksiyon ve enjeksiyon şartı
aranmayabilir. Çevre ve Orman Bakanlığının görüşü doğrultusunda idarece karar
verilir.
Terk ve tesislerin intikali
MADDE 15 –
(1) Arama veya işletme ruhsatı sahibi, ruhsat alanının tamamını veya bir kısmını
terk talebinde bulunabilir. İdare, faaliyetle ilgili gerekli emniyet
tedbirlerinin yerine getirilmiş ve çevre düzenlenmesi yapıldığının tespitini
müteakip terk talebini kabul eder.
(2) Arama ve işletme ruhsatlarının fesih, iptal, terk veya sürenin
bitmesi nedeniyle sona ermesi halinde, hak sahibine tazminat verilmeksizin
kuyular ve bunların korunması için yapılmış tesisler, gerekli kuyu başı emniyet
tedbirleri alınmış olmak kaydıyla idareye intikal eder. Diğer tesis, vasıta,
alet ve malzeme ruhsat sahibine aittir. Bu şekilde idareye intikal eden
varlıklar ihale ile satışı yapılarak gerekli ruhsatlandırma yapılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
hizmetleri ile ilgili haklar
MADDE 16 –
(1) MTA, jeotermal ve doğal mineralli su kaynak aramalarını ruhsat harcından ve
teminatından muaf olarak bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alarak yapar. MTA’nın
arama ruhsatı aldığı sahalarda kaynak varlığı tespit etmesi halinde, bu alan MTA
tarafından ihale edilir ve ihale üzerinde kalan istekliye bu alanda idarece
işletme ruhsatı verilir. MTA’nın yaptığı masraflar ihale bedeli üzerinden
alındıktan sonra kalan miktar MTA ve idarece eşit paylaşılır.
(2) MTA, yürüyen ruhsat alanları dahil her yerde ruhsat şartı
olmaksızın her türlü bilimsel ve teknik çalışmayı yapabilir.
Kültür
ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerine ilişkin
hususlar
MADDE 17 –
(1) 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca ilan edilen
kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerinde;
a) Bu Kanun kapsamında verilecek termal turizm amaçlı işletme
faaliyet izinlerinde, imar planları ile belirlenen yatırım alanları ve
işletmelerin kapasitelerinin gerektirdiği kaynak miktarı sağlandıktan sonra
diğer kullanımlara yönelik talepler karşılanabilir. Termal turizme yönelik
kullanım alanlarında imar planı olmadan faaliyet izni verilemez.
b) Turizm belgeli tesislerin jeotermal su kullanım bedeli,
kullanılan jeotermal su miktarına göre belirlenir.
c) Faaliyetler için idarece önceden Kültür ve Turizm Bakanlığının
görüşü alınır.
(2) Enerji üretimi ve ısıtma uygulamalarına uygun olan akışkanlar
hariç diğer akışkanların bulunduğu alanlarda termal turizm amaçlı kullanıma
öncelik tanınır.
(3) Bu madde kapsamında belediyelerce kurulacak şirketler için 4046
sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 27 nci maddesi uygulanmaz,
İçişleri Bakanlığının görüşü alınır.
(4) Bu maddenin uygulanması ile ilgili tüm usûl ve esaslar, Kültür
ve Turizm Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
MADDE 18 –
(1) 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun 47 nci maddesinin üçüncü
fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü bu Kanun hükümlerine göre
arama ruhsatı alarak bulduğu madenler için 15 inci maddeye göre buluculuk
hakkını kazanır. Arama ruhsat süresi sonuna kadar Genel Müdürlüğe devredilen bu
ruhsatlar 30 uncu madde hükümlerine göre ihale edilir. İhale sonucu elde edilen
gelirin %50’si MTA’ya kaynak geliri olarak aktarılır."
MADDE 19 –
(1) MTA yurtiçi ve yurt dışında yerli ve yabancı kamu veya özel tüzel kişilerle
jeotermal kaynak ve doğal mineralli sulara yönelik olarak arama, araştırma,
geliştirme ve bilimsel ve teknik çalışma yapabilir. Asgarî %20 olmak kaydıyla,
ilgili şirket ile varılan anlaşma çerçevesinde belirlenecek oranda işletme
gelirinden pay alır. Bu maddenin uygulama usûl ve esasları Bakanlıkça
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yönetmelik
MADDE 20 –
(1) Bu Kanunun uygulanmasına dair usûl ve esaslar, bu Kanunun yürürlük
tarihinden itibaren altı ay içerisinde, Bakanlık tarafından çıkarılacak
yönetmelikler ile düzenlenir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 21 –
(1) Bu Kanunla, 10/6/1926 tarihli ve 927 sayılı Sıcak ve Soğuk Maden Sularının
İstismarı ile Kaplıcalar Tesisatı Hakkında Kanun, 12/3/1982 tarihli ve 2634
sayılı Turizmi Teşvik Kanununun ek 1 inci maddesi ile birlikte 26 Mart 1322
tarihli Mülga Maadin Nizamnamesinin, 26/3/1931 tarihli ve 1794 sayılı 26 Mart
1322 tarihli Maadin Nizamnamesinin 50 nci Maddesinin Tadiline Dair Kanunun ve
17/6/1942 tarihli ve 4268 sayılı Mülga Madenlerin Aranma ve İşletilmesi Hakkında
Kanunun içmeye ve yıkanmaya mahsus şifalı sıcak ve soğuk maden sularıyla
kaplıcalar hakkındaki hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
BE?İNCİ BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
GEÇİCİ MADDE 1 –
(1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, 26/3/1322 tarihli Mülga Maadin
Nizamnamesi, 17/6/1942 tarihli ve 4268 sayılı Mülga Madenlerin Aranma ve
İşletilmesi Hakkında Kanun, 19/2/1985 tarihli
ve 3154 sayılı Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun, 26/5/2004 tarihli ve 5177 sayılı Maden Kanununda ve
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, 927 ve 2634 sayılı
kanunlar ile 83/6568 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 3/3/1954 tarihli ve
6309 sayılı Mülga Maden Kanunu kapsamında verilmiş ruhsat ve haklar aşağıdaki
şekilde intibak ettirilir.
a) İl Özel İdarelerinin işlettiği veya kiraya verdiği kaynaklar il
özel idarelerine,
b) İl Özel İdarelerinin işletme ruhsatı verdiği kaynaklar ruhsat
sahiplerine,
c) Vilayetçe rüsum ve temettü hisseleri devredilen kaynaklar devir
alan belediye veya köy tüzel kişiliği adına,
d) Belediyelerin işlettiği ve/veya kiraya verdiği kaynaklar
belediye tüzel kişiliği adına,
e) Belediye ve il özel idarelerinin ortağı olduğu şirketlerin
işlettiği kaynaklar şirket adına,
f) MTA tarafından bu Kanunun yayımı tarihinden önce kamu veya özel
tüzel kişiler, belediye ve özel idare ile yapılan sözleşme ve protokollerle
verilen işletme hakları, alanı MTA tarafından belirlenerek ilgili hak sahibi
adına,
g) 5177 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesine göre temdit
talebinde bulunulan ve süresi uzatılan içmece, maden suları, ılıca ve kaplıcalar
ilgili hak sahibi adına,
h) Elektrik Üretim A.?. tarafından işletilen kaynak, alanı MTA
tarafından belirlenerek Elektrik Üretim A.?. adına,
idare tarafından alan bazında intibak ettirilir. Elektrik Üretim
A.?. veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından bu sahanın üçüncü kişilere
ihale edilmesi halinde, ihale bedelinin %50’si MTA’ya öz kaynak olarak
aktarılır. İntibaklarda sözleşme ve işletme şartları ile üçüncü kişilerin
müktesep hakları sicile işlenir.
(2) İşletme imtiyazlı ruhsatlarda ise hak sahibinin geçmişte
kullandığı süre dikkate alınarak toplam süre doksandokuz yılı geçemez.
(3) İntibakı yapılan ruhsatlar MİGEM’e bildirilir.
(4) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 927 sayılı Kanuna
göre süresi içinde temdit talebinde bulunulmuş ruhsatlar ile 5177 sayılı Kanunun
geçici 4 üncü maddesine göre ruhsat almak üzere yapılan yeni müracaatlar, il
özel idarelerince müracaat tarihinde yürürlükte olan 5177 sayılı Kanunun geçici
4 üncü maddesi ve 927 sayılı Kanuna göre sonuçlandırılarak uygun görülenler
ruhsatlandırılarak bu Kanuna intibakı yapılır.
GEÇİCİ MADDE 2 –
(1) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kazanılmış hakların sahipleri, bu
haklarına konu olan kaynağa ait mevcut bilgi ve belgeler ile sahadaki mevcut
tesislere ait bilgi ve projeleri, hak sahibi olduğunu gösterir ruhsat, izin,
imtiyaz, sözleşme, sicil ve benzeri belgeleri varsa işletme projesi ve teminat
makbuzları ile birlikte altı ay içerisinde idareye müracaat ederek intibak
yaptırmakla yükümlüdür.
(2) Altı ay içinde intibak talebinde bulunulmayan haklar için
teminat iki katına çıkarılarak altı ay ek süre verilir. Bu süre içerisinde de
intibak talebinde bulunulmayan haklara ilişkin faaliyetler durdurulur.
(3) Kanunun yürürlük tarihi itibariyle bir yıl boyunca müracaat
kabul edilmez. Bu süre sonunda ilk hafta yapılan müracaatlar aynı anda yapılmış
kabul edilir ve öncelik sırası kura ile belirlenir. İlk hafta içinde yapılan
müracaatlardan asgarî teminat miktarı kadar müracaat bedeli alınır.
(4) İdare, il sınırları içerisindeki kaynak ruhsatlarını ve ruhsat
verilmesi MİGEM’ce uygun bulunan müracaatları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren üç ay içerisinde; hak sahibi, kaynak ve alan sınır
koordinatları, kaynağın cinsi, süresi, mülkiyet durumu ve diğer gerekli olan tüm
bilgileri MİGEM’e bildirmek zorundadır.
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce MTA
tarafından, kamu veya özel tüzel kişilere, belediyelere, özel idarelere sözleşme
ile devredilen, kiraya verilen veya kullanım hakkı verilen ve bu Kanunun
yürürlük tarihi itibarı ile sona eren kaynak veya kaynak alanları ile MTA’nın
yaptığı çalışmalarla belirlediği ve MTA adına tescil edilen ve tescil edilecek
kaynak ve/veya kaynak alanları için MTA’ya idare tarafından arama ruhsatı
verilerek MİGEM’e bildirilir. Bu ruhsat alanları, MTA tarafından ihale edilir.
İhale gelirinden MTA’nın yaptığı arama masrafları düşüldükten sonra kalan miktar
MTA ile İdare arasında eşit olarak paylaşılır.
(2) MTA adına tescil edilen ve tescil edilecek bu sahalardan
herhangi bir nedenle ihale edilemeyenlerden idare payının yarısı MTA’ya ödenir.
GEÇİCİ MADDE 4 –
(1) Bu Kanunda geçen Türk Lirası ibaresi karşılığında, uygulamada 28/1/2004
tarihli ve 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun
hükümlerine göre ülkede tedavülde bulunan para "Yeni Türk Lirası" olarak
adlandırıldığı sürece bu ibare kullanılır.
GEÇİCİ MADDE 5 –
(1) Elektrik Üretim Anonim ?irketi tarafından yapılan kömür tahsis (rödövans)
ihalesi sonucunda kömür kullanım hakkı elde edecek şirketler tarafından
yapılacak 1000 MW üzeri güçte yerli kömür yakıtlı elektrik santrallarından 2014
yılı sonuna kadar işletmeye girenlerin ürettiği elektrik, perakende ve toptan
satış lisansı sahibi şirketler tarafından onbeş yıl süreli ikili anlaşmalar ile
satın alınır ve üstlenilecek elektrik enerjisi alımına ilişkin hükümler bu
şirketlerin lisanslarına dercedilir.
(2) Toptan ve perakende satış şirketlerine satışı yapılacak
miktarla santralın üreteceği yıllık elektrik miktarı arasında ikili anlaşmaya
bağlanamayan bir üretim bakiyesi oluşursa, bu miktar için Türkiye Elektrik
Ticaret ve Taahhüt Anonim ?irketi alım anlaşması yapar.
(3) Elektrik Üretim Anonim ?irketi tarafından 1000 MW üzeri güçte
yerli kömür yakıtlı elektrik santralı yapılması amacıyla yapılacak kömür tahsis
(rödövans) ihalelerinde isteklilerce; yıllara sâri olarak rödövans bedeli, onbeş
yıllık süre için yıllara sarî olarak elektrik enerjisi üretim miktarları ve
yıllık birim elektrik enerjisi satış fiyatları teklif edilecektir. Bu ihalede
seçim, şartnamede belirlenecek