YAPI DENETİMİ
UYGULAMA YÖNETMELİ?İ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, 29/6/2001 tarihli
ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanuna göre faaliyet gösteren Yapı Denetim
Komisyonunun, yapı denetim kuruluşlarının ve laboratuvarların kuruluş ve
çalışmaları; yapı denetim kuruluşlarında ve laboratuvarlarda görev alacak
denetçi mimar ve mühendisler ile diğer görevlilerde aranacak nitelikler; ilgili
idare, proje müellifi, yapı müteahhidi, şantiye şefi, yapı sahibi ile yapı
denetim kuruluşu ortaklarının görev ve sorumlulukları; yapı denetimi hizmet
sözleşmesinin düzenlenmesi ve hizmet bedellerinin ödenmesi; yapı denetim
kuruluşları ile bu kuruluşların denetçi ve kontrol elemanı mimar ve
mühendislerinin sicil raporlarının tutulması, yapılara sertifika verilmesi ve
Kanunun uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.
YAPI DENETİMİ UYGULAMA YÖNETMELİ?İ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, 29/6/2001 tarihli ve 4708
sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanuna göre faaliyet gösteren Yapı Denetim
Komisyonunun, yapı denetim kuruluşlarının ve laboratuvarların kuruluş ve
çalışmaları; yapı denetim kuruluşlarında ve laboratuvarlarda görev alacak
denetçi mimar ve mühendisler ile diğer görevlilerde aranacak nitelikler; ilgili
idare, proje müellifi, yapı müteahhidi, şantiye şefi, yapı sahibi ile yapı
denetim kuruluşu ortaklarının görev ve sorumlulukları; yapı denetimi hizmet
sözleşmesinin düzenlenmesi ve hizmet bedellerinin ödenmesi; yapı denetim
kuruluşları ile bu kuruluşların denetçi ve kontrol elemanı mimar ve
mühendislerinin sicil raporlarının tutulması, yapılara sertifika verilmesi ve
Kanunun uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2’nci,
4’üncü, 5’inci, 7’nci ve 12’nci maddeleri ile 13/12/1983 tarihli ve 180 sayılı
Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamenin 30/A maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Bayındırlık ve İskân Bakanlığını,
b) Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği
devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları,
c) İlgili idare: Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için
büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan
alanlarda valilikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izin belgesi verme yetkisine
sahip diğer idareleri,
ç) İlgili meslek odaları: 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve
Mimar Odaları Birliği Kanununa göre kurulmuş olan mühendis veya mimar odalarını,
d) İş bitirme tutanağı: İnşaatın kısmen veya tamamen fen ve sanat kurallarına,
ruhsata ve eklerine, ilgili standartlara, teknik şartnamelere ve diğer mevzuata
uygun olarak tamamlandığını göstermek üzere yapı denetim kuruluşu tarafından
tanzim ve ilgili idaresi tarafından tasdik edilen tutanağı,
e) İşyeri teslim tutanağı: İnşaatın fiilen başladığını belgelemek üzere, yapı
ruhsatının alınmasını takiben yapı sahibi, yapı denetim kuruluşu, yapı
müteahhidi veya yapı müteahhidi adına şantiye şefi tarafından imza altına alınıp
ilgili idareye sunulan tutanağı,
f) Kanun: 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunu,
g) Komisyon: Kanunun 4’üncü maddesinde belirtilen Yapı Denetim Komisyonunu,
ğ) Kontrol elemanı: Yapım işinin denetlenmesi hizmetlerini bizzat yapıda ve
şantiye sahasında, denetçi mimar ve mühendislerin sevk ve idaresi altında,
gerektiğinde onlara danışarak yapmak ile görevli olan mimar ve mühendisleri,
h) Laboratuvar: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde
üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene,
kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış
tesisi,
ı) Proje müellifi: Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu
olarak seçmiş, yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişiyi,
i) ?antiye şefi: Konusuna ve niteliğine göre yapım işlerini yapı müteahhidi
adına yöneterek uygulayan, mühendis, mimar, teknik öğretmen veya tekniker
diplomasına sahip teknik personeli,
j) Taşıyıcı sistem: Yapıların temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar,
döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını,
k) Yapı: Karada ve suda, daimî veya geçici, yeraltı ve yerüstü inşaatları ile
bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve hareketli
tesisleri,
l) Yapı denetim kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı
denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan
tüzel kişiyi,
m) Yapı denetleme defteri: Yapı denetim kuruluşunca, şantiyede yapılan denetim
sonuçları işlenen ve şantiye şefince şantiyede muhafaza edilen defteri,
n) Yapı hasarı: Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat
kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle yapıda meydana
gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan her
türlü hasarı,
o) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında
yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının
alanını,
ö) Yapı müteahhidi: Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticari
amaçla veya kendisi için şahsi finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, ilgili
meslek odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişiyi,
p) Yapı sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel
kişileri,
r) Yapı yaklaşık maliyeti: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve
mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine
ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı inşaat alanının
çarpımından elde edilen bedeli; binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve
esaslı onarım işleri ve bina dışında kalan yapılarda ise yapının keşif bedelini,
s) Yapım süresi: Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma
iznini aldığı tarih arasındaki dönemi,
ş) Yardımcı kontrol elemanı: Denetçi mimar ve mühendislerin sevk ve idaresi
altında ve kontrol elemanları ile birlikte yapı denetimi faaliyetlerine katılan
teknik öğretmen, yüksek tekniker, tekniker ve teknisyenleri
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev ve
Sorumluluklar
İlgili idarenin görev ve sorumlulukları
MADDE 4 – (1) İlgili idare, Kanun ve ilgili mevzuat ile belirlenen görevlerini
mevzuatta gösterilen süreler içinde tam ve zamanında yerine getirmek zorundadır.
(2) Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni belgesini düzenleyen ilgili idare
görevlileri, görevlerinin gereği gibi yerine getirilmemesinden doğan her türlü
yapı kusurundan ve böylece meydana gelen zararlardan dolayı, tabi oldukları
mevzuat çerçevesinde sorumludurlar.
(3) Yapı ruhsatı müracaatına esas olan ve ilgili yapı denetim kuruluşunun uygun
görüş verdiği belgeler incelenerek, eksiklik veya yanlışlık bulunmuyor ise yapı
ruhsatı düzenlenir.
(4) Yapı ruhsatının "vizeler" bölümüne yapı denetim kuruluşunun denetçilerinin
imzaları alındıktan sonra ilgili bölüm idarece onaylanır, bunun dışında, ilgili
idarece hiçbir şekilde "vize" veya vize anlamına gelecek bir uygulamada
bulunulamaz.
(5) Yapıda tespit edilen eksiklikler veya o yapıdan sorumlu bulunan denetçi
mimar ve mühendis, kontrol veya yardımcı kontrol elemanlarının görevinden
ayrılması gibi nedenlerle, yapı denetim kuruluşunun talebi üzerine ilgili
idarece inşaat durdurulur. Faaliyeti durdurulmuş inşaatta eksikliklerin
giderilmesi durumunda, inşaatın devamına izin verilir.
(6) İnşaatın tamamlanmasını müteakiben tanzim edilen iş bitirme tutanağı ilgili
idarece incelenerek, on beş iş günü içinde onaylanır veya var ise
eksikliklerinin neler olduğu belirtilerek, giderilmesinin gerektiği yazılı
olarak bildirilir.
Yapı denetim kuruluşunun görev ve sorumlulukları
MADDE 5 – (1) Yapı denetim kuruluşu, Kanunun 2’nci maddesinde belirtilen
görevleri, Kanun ile belirlenmiş süreler içinde, imar planına, fen, sanat ve
sağlık kurallarına, standartlara, yürürlükteki mevzuata ve mesleki ahlak
kurallarına uygun ve tam olarak yerine getirmek zorundadır.
(2) Yapı denetim kuruluşu proje denetimi safhasında;
a) Yapının inşa edileceği parseli ilgilendiren imar durumu belgesi, aplikasyon
krokisi, tapu kaydı örneği, zemin etüdü raporu ile gerekli diğer belgelerin
mevzuata uygun olup olmadığını kontrol ederek kopyalarını dosyasında muhafaza
eder.
b) Proje ve uygulama denetçisi mimar ve mühendisler aracılığıyla, proje
müelliflerince hazırlanan uygulama projelerinin ve hesaplarının, mühendislik ve
mimarlık proje düzenleme esasları, imar planı, ilgili idarenin imar
yönetmelikleri ile yürürlükte bulunan diğer yönetmelik, genelge, şartname ve
standartlara uygunluğunu kontrol eder, proje müelliflerinin sicil durum
belgesinin olup olmadığını denetler ve sicil durum belgesi olmayan müellifin
durumunu ilgili meslek odasına bildirir.
c) Zemin ve temel etüdü raporunun hazırlanmasına ilişkin esaslara uygun olarak
bir zemin etüdü raporunun olup olmadığını tespit ederek onaylar. Raporun
uygunluğunu onaylamak için, bünyesinde konu ile ilgili yeterli teknik eleman
bulunmadığı hâllerde hizmet satın alabilir.
ç) Ek-3’te gösterilen form-1’e uygun proje kontrol formunu esas alarak
incelediği projelerde tespit edilen hata, eksiklik ve yetersizliklerin
giderilmesini sağlar.
d) İncelenen projeler, uygun görülmesi hâlinde, yapı denetim kuruluşu adına
ilgili denetçi mimar ve denetçi mühendisler tarafından imzalanır ve kuruluş
tarafından tasdik edilir.
(3) Yapı denetim kuruluşu yapı ruhsatı alınması safhasında;
a) Denetimini üstleneceği yapı ile alâkalı bilgileri ek-4’te gösterilen
form-2’ye uygun şekilde düzenleyip Bakanlığa bildirir.
b) Yapı denetimi izin belgesinin noterlikçe tasdikli sureti ile Bakanlıkça
onaylanmış yapıya ilişkin bilgi formunun aslını, yapının denetimini üstlendiği
konusunda ek-5’te gösterilen form-3’e uygun taahhütnameyi, yapı denetim
kuruluşunun yapı sahibi ile imzaladığı ek-6’da gösterilen form-4’e uygun
sözleşmeyi ve projelerdeki eksikliklerin giderildiğini gösterir proje kontrol
formunu ilgili idareye verir.
c) Projelerin ilgili idarece onaylanmasından sonra, yapı ruhsatının yapı denetim
kuruluşu ile ilgili bölümünün, kuruluşu temsilen, ortakları veya kuruluşça
yetkili kılınmış inşaat mühendisi, makine mühendisi, elektrik mühendisi veya
mimar olan personeli tarafından imzalanmasını sağlar.
(4) Yapı denetim kuruluşu yapım safhasında;
a) Ek-7’de gösterilen form-5’e uygun işyeri teslim tutanağını, yapı sahibi ve
yapı müteahhidi veya yapı müteahhidi adına şantiye şefi ile birlikte imzalayarak
üç iş günü içerisinde ilgili idarenin onayına sunar.
b) Bünyesinde konu ile ilgili teknik eleman bulunmayan hâllerde, hizmet satın
almak suretiyle teknik eleman görevlendirerek, arsanın köşe noktalarının ilgili
idare nezaretinde tespit ettirilmesini ve yapının, vaziyet planına uygun biçimde
arsaya aplike edilmesini sağlar.
c) Denetimini üstlendiği işin projesine göre gerekli olan yapım tekniklerini göz
önüne alarak, işin gerektirdiği malzeme ve bu malzeme ile ilgili imalatın,
Bakanlıkça izin belgesi verilen özel veya kamu kuruluşlarına ait
laboratuvarlarda muayene ve deneylerini yaptırarak, sonuçların standart ve
şartnamelere uygun olup olmadığını kontrol eder.
ç) Beton kalıbı, demir teçhizatı ve gerekli diğer tesisatı kontrol ederek
ek-8’de gösterilen form-6’ya uygun tutanak tanzim edilmeden beton dökümüne izin
vermez. Beton, uygulama denetçisi inşaat mühendisi veya kontrol elemanı inşaat
mühendisi veya yardımcı kontrol elemanı nezaretinde dökülür. Beton numuneleri,
döküm yerinde yapı denetim elemanlarının huzurunda, deneyi yapacak laboratuvarın
teknik elemanlarınca ilgili standartlara uygun olarak alınır. Alınan numuneler
üzerinde şantiyede yapılacak deneylerin sonucunun olumlu olması hâlinde beton
dökümüne izin verir. Alınan diğer numuneler deneyi yapacak laboratuvara, bu
laboratuvarın teknik elemanı marifetiyle iletilir. Beton dökümünü müteakiben
ek-9’da gösterilen form-7’ye uygun tutanak tanzim edilir.
d) (c) ve (ç) bentlerinde sayılan muayene ve deney sonuçları, ilgili
standartların ve şartnamelerin öngördüğü değerlerde ise bu sonuçlara ilişkin
raporları, o imalatı içeren hakediş ekinde ilgili idareye verir. Aksi hâlde, bu
raporları laboratuvarda düzenlenme tarihinden itibaren üç iş günü içinde ilgili
idareye vererek, hatalı imalatlar uygun hale getirilinceye kadar yapıdaki
imalatın durdurulmasını sağlar.
e) Yapılan her imalatın proje eki mahal listesine uygunluğunu ve yapı sahibi ile
yapı müteahhidi arasında akdedilen sözleşmede belirtilen niteliklerde yapılıp
yapılmadığını denetler.
f) Yazılı ihtarına rağmen ruhsata ve eklerine aykırı iş yapan işçi ve ustanın
durumunu tespit eder ve yapı müteahhidine bildirir. Bu durum devam ettiği
takdirde, ilgili idareye yazılı olarak bildirimde bulunur.
g) Yapının elektrik aboneliği sırasında düzenlenecek belgeleri, denetçi elektrik
mühendislerine kontrol ettirir.
ğ) ?antiyede yapılan denetim sonuçlarının işlendiği ve şantiye şefi tarafından
şantiyede muhafaza edilen, ek-10’da gösterilen form-8’e uygun yapı denetleme
defterini takip eder.
h) Yapım işlerinde kullanılacak malzemelerin ilgili teknik şartnamelere ve
standartlara aykırı oldukları belirlendiğinde, bunların imalatta kullanılmasına
izin vermez ve bu durumu bir rapor ile ilgili idareye ve malzeme denetimi ile
ilgili kuruluşlara bildirir.
ı) İnşaat alanında işçi sağlığı ve iş güvenliği ile çevre sağlığı ve
güvenliğinin korunması için gereken tedbirlerin alınıp alınmadığını kontrol
eder.
i) Bünyesinde görevli denetçi mimar ve mühendisler ile kontrol ve yardımcı
kontrol elemanlarının Bakanlıkça düzenlenen meslek içi eğitime katılmalarını
sağlar.
j) Her yılın sonu itibarı ile yapı sahibi ve yapı müteahhidi veya yapı
müteahhidi adına şantiye şefi ile birlikte yapının fiziki durumunu belirleyen
seviye tespit tutanağını tanzim ederek bir suretini ilgili idareye verir. Yıl
sonu seviye tespitinde ihtilaf olduğu takdirde ilgili idareden seviye tespitinin
yapılmasını ister.
k) Ruhsata bağlanmış olmak kaydı ile, yapı sahibinin isteğine bağlı ilave
işlerin projelerini ve yapımını denetler.
l) Yukarıda açıklanan görevlerin yapılması sırasında ruhsata ve eklerine aykırı
imalat belirlendiğinde, yapının o anki durumunu fotoğrafla tespit eder, ilgili
idareye de dağıtımı yapılan bir yazı ile yapının müteahhidini iadeli taahhütlü
posta yoluyla yazılı olarak uyarır ve aykırılığın giderilmesi için süre verir.
Bu süre zarfında yapı müteahhidine bildirilen eksikliklerin giderilmemesi
durumunda, süre bitimini takip eden üç iş günü içinde iadeli taahhütlü posta
yoluyla ilgili idareye bildirimde bulunur.
m) Denetim işlerine ait hakedişlerin tahakkuka bağlandığı tarihte düzenlenecek
olan faturanın bir örneğini ilgili idareye verir.
n) Yapım işinin devamı sırasında kayıt altına alınmasında yarar görülen hususlar
için ek tutanaklar tanzim ederek imalatın denetimini ve gözetimini sağlar.
o) Tanzim edilen tutanakları, imalat veya malzemede herhangi bir eksiklik veya
kusur bulunmadığı takdirde, hakediş ekinde ilgili idareye sunar. Aksi hâlde,
maddenin (l) bendi hükümleri uygulanır.
ö) Yapının ruhsata ve eklerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğini
belirten, ek-11’de gösterilen form-9’a uygun iş bitirme tutanağını düzenler ve
onaylanmak üzere ilgili idareye verir.
p) Yapı kullanma izninin alınmasını müteakiben, ilgili idare tarafından
istenilen yapı denetimine ait diğer bilgi ve belgeleri ilgili idareye verir.
Denetçi, kontrol elemanı ve yardımcı kontrol elemanının görev ve sorumlulukları
MADDE 6 – (1) Proje ve uygulama denetçisi mimar ve mühendisler tarafından, proje
müelliflerince hazırlanan projelerin ihtisas alanlarındaki mevzuata uygunluğu,
detay ve hesapların doğruluğu, ek-3’te gösterilen form-1 ile belirlenmiş asgari
kriterlere uygunluğu ve proje müelliflerinin sicil durum belgelerinin varlığı
denetlenir. Var ise, eksiklik ve hataların giderilmesi sağlanır. Eksikliği ve
hatası bulunmayan projeler, ilgili denetçi mimar ve denetçi mühendis tarafından
onaylanır.
(2) Yapı ruhsatının alınmasını müteakiben, yapı denetim kuruluşunun ilgili
denetçileri, yapı sahibi, yapı müteahhidi veya yapı müteahhidi adına şantiye
şefi tarafından işyeri teslim tutanağı tanzim edilerek ilgili idarenin onayına
sunulur.
(3) İşyeri teslimi yapıldıktan sonra, ihtisas alanlarına göre ilgili denetçiler,
kontrol elemanları ve var ise yardımcı kontrol elemanları tarafından, temel
bölümünün inşası sırasında gerekli denetim ve gözetimler yapılır; temel kalıp ve
donatı imalatı kontrol tutanağı, temel topraklaması kontrol tutanağı ve temel
beton döküm tutanağı tanzim edilerek, yapılan işlemlerin uygunluğu onaylanır.
(4) Yapının taşıyıcı sistem bölümünün imalatı sırasında, beton kalıbı, demir
teçhizatı ve gerekli diğer tesisat kontrol edildikten sonra ek-8’de gösterilen
form-6’ya uygun tutanak tanzim edilir. Uygulama denetçisi inşaat mühendisi veya
kontrol elemanı inşaat mühendisi veya var ise yardımcı kontrol elemanı
gözetiminde beton dökümüne izin verilir. Beton dökümünü müteakiben, ek-9’da
gösterilen form-7’ye uygun tutanak tanzim edilir. Yapıda gerçekleştirilecek her
bir beton döküm işi için bu tutanaklar ayrı ayrı hazırlanır.
(5) Yapının çatı örtüsü, dolgu duvarları, kapı ve pencere kasaları ile
tesisatlara ait imalatların tamamlanıp sıvaya hazır hâle gelmesi ve iş bitimine
kadar olan son bölümünde ise bodrum, zemin, asma, normal kat ve çatı katlarının
dış duvarları ve iç duvarları kontrol tutanakları, elektrik tesisatı duvar
boruları kontrol tutanağı, elektrik kablo çekimi ve tali pano kontrol tutanağı,
çatı konstrüksiyonu, ısı yalıtımı, su yalıtımı ve çatı örtüsü kontrol tutanağı,
temiz su boru tesisatı hidrolik basınç testi kontrol tutanağı, pis su boru
tesisatı sızdırmazlık testi kontrol tutanağı, yapının sıvaya hazır duruma
geldiğini belirten tutanak, elektrik ana pano kontrol tutanağı ve mekanik
tesisat montaj tutanağı tanzim edilir.
(6) Maddede sayılan işlemler, ihtisas konusuna göre ilgili denetçi, kontrol ve
var ise yardımcı kontrol elemanlarının denetiminde sürdürülür.
Proje müellifinin görev ve sorumlulukları
MADDE 7 – (1) Proje müellifi, yapı ruhsatına esas olan uygulama projelerini ve
zemin etüdü raporları da dâhil olmak üzere her türlü etüde dayalı çalışmaları
mevzuatına uygun olarak yapmak ya da yaptırmak ve incelenmek üzere sicil durum
belgesi ile birlikte yapı denetim kuruluşuna vermek ile görevlidir.
(2) Ruhsat eki projelerin birbiri ile uyumlu olması şarttır. Birbiri ile uyumlu
olmayan projelerden doğan sorumluluk, öncelikle proje müelliflerine ait olmak
üzere, sırası ile yapı denetim kuruluşuna, proje ve uygulama denetçisi mimar ve
mühendislere ve ilgili idareye aittir.
(3) İlgili meslek odasına üye olmayan veya sicil durum belgesi bulunmayan proje
müellifinin projesi, yapı denetim kuruluşunca incelenmez, durum ilgili meslek
odasına bildirilir.
Yapı sahibinin görev ve sorumlulukları
MADDE 8 – (1) Yapı sahibi, yapı denetimi hizmet sözleşmesini bizzat veya hukuken
temsile yetkili vekili aracılığı ile imzalamak zorundadır.
(2) Yapı sahibinin aynı zamanda yapı denetim kuruluşunun denetçisi olduğu
hâllerde, yapı sahibi olan denetçiye görev verilmemek kaydı ile, mensubu olduğu
yapı denetim kuruluşunca işin denetiminin üstlenilmesi mümkündür.
(3) Yapı sahibi, yapı denetimi hizmet bedeli taksitlerini zamanında ödemek ile
yükümlüdür.
(4) Yapı sahibi projede, mahal listesinde, metrajda ve yapı yaklaşık maliyetinde
bulunmayan herhangi bir imalatı, ruhsata bağlanmadığı müddetçe yapı
müteahhidinden ve yapı denetim kuruluşundan isteyemez ve bu gibi istekler yerine
getirilemez.
(5) Tamamlanan yapı, yapı kullanma izni belgesi düzenlenmeksizin kullanıma
açılamaz.
(6) Yapı kullanma izni belgesi alınmış bir yapıda, ruhsat düzenlenmeksizin
değişiklik yapılamaz. İşin fiziki olarak bittiğini gösteren iş bitirme
tutanağının ilgili idarece onaylanmasından sonra yapılacak olan değişikliklerden
yapı sahibi sorumludur.
Yapı müteahhidi ile şantiye şefinin görev ve sorumlulukları
MADDE 9 – (1) Gerçek kişiler ve kooperatifler de dâhil olmak üzere, tüzel
kişiler tarafından yaptırılan her türlü yapı inşası işinin bir yapı müteahhidi
tarafından üstlenilmesi mecburidir. Yapı müteahhidi, şahsen sahip olduğu teknik
ve mali kaynakları kullanarak veya taşeron marifetiyle yapım işini ticari
maksatla üstlenen, yapının plana ve mevzuata, fen, sanat ve sağlık kurallarına,
ruhsata ve eki projelere uygun olarak ve bünyesindeki mimar ve mühendisler ile
diğer uzmanların gözetimi altında inşa edileceğini yapı sahibine ve ilgili
idareye taahhüt eden gerçek veya tüzel kişidir.
(2) Yapım işleri yürütülen şantiyede, mühendis, mimar, teknik öğretmen veya
tekniker diplomasına sahip olmak üzere bir şantiye şefinin bulundurulması
mecburidir. Yapı müteahhidi, inşaatta görevlendireceği şantiye şefi ile asgari
hüküm ve şartları ek-12’de gösterilen form-10’da belirlenmiş sözleşmeyi imzalar.
Bu sözleşmenin bir sureti yapı denetim kuruluşuna verilir. Mühendis, mimar,
teknik öğretmen veya tekniker diplomasına sahip olan yapı müteahhidinin şantiye
şefliğini üstlenmesi hâlinde, şantiye şefliği için sözleşme akdedilmesi şartı
aranmaz. Yapı sahibi ile yapılan sözleşmede bu husus belirtilir.
(3) ?antiye şefi; yapıyı ilgili mevzuat hükümlerine, ruhsata ve eki projelere,
denetçi mimar ve mühendis ile kontrol ve yardımcı kontrol elemanlarının
talimatlarına uygun olarak inşa ettirmek, yapı denetimi sırasında bizzat hazır
bulunarak, denetimin uygun şartlar altında yapılmasını sağlamak, ek-10’da
gösterilen form-8’e uygun yapı denetleme defterini şantiyede muhafaza etmek, bu
defterin ilgili bölümünü ve yapı denetim kuruluşunca düzenlenen diğer tutanak
ile belgeleri imzalamakla yükümlüdür.
(4) ?antiye şefinin herhangi bir sebepten dolayı yapı ile ilişiğinin kesilmesi
hâlinde, bu durum yapı müteahhidi tarafından, en geç üç iş günü içinde yapı
denetim kuruluşuna bildirilir. Bunun üzerine yapı denetim kuruluşu ve yapı
müteahhidi tarafından seviye tespit tutanağı düzenlenerek ilgili idareye ibraz
edilir. Yeni bir şantiye şefi görevlendirilinceye kadar, yapı müteahhidi
tarafından inşai faaliyet durdurulur.
(5) Yapı müteahhidi ve onu temsilen görevlendirilen şantiye şefi, yapım
işlerindeki kusurlardan dolayı müteselsilen sorumludur.
(6) Yapı müteahhidi veya onu temsilen görevlendirilen şantiye şefi, inşaatta
herhangi bir imalata başlamadan en az bir gün önce, yapılacak imalatı yapı
denetim kuruluşuna haber vermek zorundadır. Aksi takdirde, işin denetimsiz
ilerlemesinden doğabilecek her türlü sorumluluk yapı müteahhidine ve onu
temsilen görevlendirilen şantiye şefine aittir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yapı Denetim
Kuruluşlarının ve Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları
Yapı denetim kuruluşunda ortaklık durumu
MADDE 10 – (1) Yapı denetim kuruluşuna ortak olabilmek için mimarlık, inşaat
mühendisliği, makine mühendisliği veya elektrik mühendisliği diplomasına sahip
olmak şartı aranır.
(2) Yapı denetim kuruluşu, kuruluşun hisselerinin devri ile tebligat adresi ve
benzeri bilgilerin değişmesi hâlinde, bu değişikliklere dair bilgileri en geç
bir ay içerisinde yazılı olarak Yapı Denetim Komisyonuna bildirmek zorundadır.
(3) Vefat dışındaki herhangi bir sebepten dolayı ortaklar arasında hisse devrine
gidildiğinde, bu durumu gösteren belgeler ile müracaat edilmesi hâlinde, ayrılan
ortağın kuruluş ile ilişiği kesilir. Yeni ortağın Kanunda ve Yönetmelikte
belirtilen ortaklık şartlarını haiz olduğunu gösterir belge kuruluşça
sunulmadan, kuruluşun faaliyetine izin verilmez.
(4) Ortaklardan herhangi biri vefat ettiğinde, vefat eden ortağın hissesi kanuni
vârislerine intikal eder ve vârisler sermaye ortağı olarak kalabilirler. Ancak,
vârisler mimar veya mühendis değil ise hiçbir şekilde kuruluşta yönetici
olamazlar ve kuruluş hisselerini yapı denetim kuruluşuna ortak olma şartlarını
haiz olmayan kişilere devredemezler. Mühendis veya mimar olmayan vârisler,
istedikleri takdirde kendilerini kuruluşta temsil etmek üzere, yapı denetim
kuruluşu ortağı olma şartlarını haiz bir mühendis veya mimar ile sözleşme
imzalar ve bu durumu Yapı Denetim Komisyonuna bildirir.
(5) Geçici faaliyet durdurma cezası almış olan kuruluş ortaklarınca bu süre
zarfında gerçekleştirilen hisse devri işlemleri, geçici faaliyet durdurma cezası
bitinceye kadar Yapı Denetim Komisyonunca işleme konulmaz.
Yapı denetim kuruluşunun yetki sınırı
MADDE 11 – (1) Yapı denetim kuruluşunun denetleyebileceği toplam yapı inşaat
alanı 360.000 m2’yi geçemez. Aynı alanda ve aynı proje dahilinde olmak şartı ile
kuruluş ve denetçileri için toplam yapı inşaat alanı sınırı aranmaz. Yapı
denetim kuruluşunun üzerinde bulunan işlerin toplamı denetleme yetki sınırını
aşmamış ise, alınmak istenen yeni bir işin son iş olması kaydıyla, toplam yapı
inşaat alanı sınırı kuruluş ve denetçileri için aşılabilir.
Yapı denetim kuruluşuna izin belgesi verilmesi
MADDE 12 – (1) Yapı denetim kuruluşuna izin belgesi alabilmek için, kuruluşun
ortakları tarafından, kuruluşun faaliyette bulunacağı ili belirten dilekçe ile
Bakanlığa müracaat edilir. Dilekçeye aşağıdaki belgeler eklenir:
a) Kuruluşun ödenmiş sermayesinin nama yazılı hisselerinin tamamının mimar veya
inşaat, makine ve elektrik mühendislerine ait ve sadece yapı denetiminin
faaliyet konusu olarak seçilmiş olduğunu gösteren ticaret sicil gazetesi,
b) Ticaret veya sanayi odasına kayıt belgesi,
c) Kuruluş ortaklarının diploma veya yerine geçen belgelerinin asılları veya
aslına uygun olarak noterlikçe tasdiklenmiş örnekleri, ek-13’deki form-11’e
uygun taahhütnameleri, odaya kayıt belgeleri, adlî sicil belgeleri, noterlikçe
tasdikli imza sirküleri, vukuatlı nüfus kaydı örneği ve ikametgâh ilmühaberleri,
ç) Kuruluşta asgari istihdam edilmesi gereken;
1) Bir proje ve uygulama denetçisi mimarın,
2) Bir proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisinin,
3) Bir uygulama denetçisi inşaat mühendisinin,
4) Bir proje ve uygulama denetçisi makine mühendisinin,
5) Bir proje ve uygulama denetçisi elektrik mühendisinin
denetim sorumluluğu üstleneceğine dair ek-14’deki form-12’ye uygun
taahhütnameleri, denetçi belgeleri, noterlikçe tasdikli imza beyanları, vukuatlı
nüfus kaydı örnekleri ve ikametgâh ilmühaberleri.
(2) Teslim edilen belgelerin uygun görülmesi hâlinde, Yapı Denetim Komisyonunca
ek-15’de gösterilen form-13’e uygun yapı denetim izin belgesi tanzim edilir.
Verilen izin belgesi üç yıl için geçerlidir. Bu sürenin sonunda vize edilmeyen
izin belgesinin kullanımına izin verilmez.
(3) Yapı Denetim Komisyonunca Kanunun uygulandığı her il için o ilde faaliyet
gösterebilecek yapı denetim kuruluşu sayısı hesap edilir. Bu sayı, o ilde hesap
tarihi itibariyle toplam denetlenen inşaat alanının kuruluş yetki sınırı olan
360.000 m2’ye bölünmesi ve elde edilen sonucun % 10’u oranında artırılmasıyla
bulunur. Küsuratlar, bir üst tam sayıya tamamlanır.
(4) Bir il için hesap edilen yapı denetim kuruluşu sayısı o ilde faaliyet
gösteren kuruluş sayısından fazla ise izin belgesi için yapılan başvurular, Yapı
Denetim Komisyonunca değerlendirmeye alınır. Aksi hâlde, başvurular her il için
sıraya konulmak suretiyle, herhangi bir yapı denetim kuruluşunun izin belgesinin
iptal edilmesi veya o ilde denetlenen inşaat alanının uygun olmasına kadar
bekletilir. Belirtilen durumlar dışında, o il dâhilinde yeni yapı denetim
kuruluşuna izin belgesi verilmez.
(5) Yapı denetim kuruluşunun faaliyet göstereceği ilde en az 100 m2 alana sahip
tam donanımlı bir ofisinin bulunması zorunludur. Merkez ofiste en az beş adet
bilgisayar, iki adet yazıcı, bir adet fotokopi makinesi ve denetim hizmetinde
kullanılmak üzere kuruluş adına üç adet otomobil bulundurmak şarttır. İl
dışındaki şubelerde ise bu araç ve gereçlerden en az birer adedinin bulunması
şartı aranır.
(6) Yapı denetim kuruluşunca izin belgesi başvurusunda bulunulmasını müteakiben,
Yapı Denetim Komisyonu veya Komisyonca görevlendirilecek bir heyet tarafından
kuruluşun faaliyet göstereceği ofisin asgari şartları haiz olup olmadığına
ilişkin rapor tanzim edilir. Bu rapor, izin belgesi verilmesi safhasında dikkate
alınır. Rapor hazırlanırken, aynı ofiste yapı denetimi haricinde bir başka
ticari faaliyetin yürütülmemesi, denetçiler için uygun çalışma ortamlarının,
düzenli arşiv bölümünün ve proje incelemesine uygun ortamın mevcut olması
hususları göz önünde bulundurulur.
(7) Kuruluşun durumu ile ilgili olarak yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden
herhangi birinde değişiklik olması hâlinde, değişikliğe dair belgeler ile
birlikte en geç on beş gün içinde Yapı Denetim Komisyonuna bildirimde bulunulur.
Laboratuvarın çalışma usul ve esasları
MADDE 13 – (1) Yapı Denetim Komisyonu, yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve
mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre
ölçüm, muayene ve deney yapabilen ve bunların diğer özelliklerini tespit
edebilen yeterli alet, teçhizat ve personele sahip olan laboratuvara ek-16’da
gösterilen form-14’e uygun izin belgesi verir. İzin belgesi almak için aranan
şartlar, ek-1’deki Laboratuvar İzni Onay Talimatı ile ek-2’deki Laboratuvar İzin
Belgesi Teknik ?artnamesinde belirtilmiştir.
(2) Laboratuvar kuruluşu, şube açtığı takdirde bu şube için de ayrıca izin
belgesi alınması şarttır.
(3) Yönetmelik kapsamındaki laboratuvarlar, üçüncü taraflara ait
laboratuvarlardır. Yapı ruhsatı veren kurum ve kuruluşların laboratuvarlarında
ve yapı malzemesi üreten veya imal eden kuruluşların imal ettikleri malzemeleri
test etmek üzere kurdukları laboratuvarlarda Kanunun ve Yönetmeliğin öngördüğü
yapı denetimine ilişkin muayene ve deneyler yaptırılamaz.
(4) Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü konusunda laboratuvar
denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya kimya mühendisi, zemin deneyleri
konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya jeoloji veya
jeofizik mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir.
(5) Deneyi yapılacak numuneler, ilgili standartlarda yazılı olan usullere göre
laboratuvar görevlilerince alınır ve usulüne uygun olarak teste tabi tutulur.
(6) Laboratuvarlar, her yıl en az bir defa Yapı Denetim Komisyonunca veya
Komisyonun görevlendirdiği elemanlarca denetlenir ve izin belgeleri her yıl vize
ettirilir.
Yapı denetim kuruluşunda ve laboratuvarda görev alacak teknik personelin deneyim
ve nitelikleri
MADDE 14 – (1) Yapı denetim kuruluşu, denetimini üstlendiği proje ve yapım
işlerinde, Kanun ve bu Yönetmelik hükümleri ile belirlenmiş görevlerini denetçi
mimar ve denetçi mühendisler eliyle yürütür. Denetçi mimar ve denetçi mühendis
olarak görev yapabilmek için, ilgililerin Yapı Denetim Komisyonuna başvurarak,
ek-17’de gösterilen form-15’e uygun denetçi belgesi almaları zorunludur.
(2) Denetçi belgesi,
a) Proje inceleyecek ve inşaat denetimi yapacak olan mimar için "proje ve
uygulama denetçisi",
b) Proje inceleyecek ve inşaat denetimi yapacak olan inşaat mühendisi için
"proje ve uygulama denetçisi",
c) İnşaat denetimi yapacak inşaat mühendisi için "uygulama denetçisi",
ç) Proje inceleyecek ve inşaat denetimi yapacak olan makine ve elektrik
mühendisleri için "proje ve uygulama denetçisi",
d) Laboratuvarda görev yapacak olanlar için "zemin veya yapı malzemesi
laboratuvar denetçisi"
adıyla düzenlenir.
(3) Denetçi belgesi aşağıdaki şartları haiz olup bunları belgelendiren mimar ve
mühendislere verilir:
a) Türkiye Cumhuriyeti tâbiiyetinde olmak,
b) ?antiyelerde iş görebileceklerine ilişkin olarak, Sağlık Bakanlığına bağlı
devlet hastanelerinden son altı ay içinde alınmış olan sağlık raporu,
c) Diplomasının veya yerine geçen belgenin aslı veya Komisyonca onaylı örneği,
ç) İlgili meslek odasına kayıt belgesi (ek-18 form-16),
d) Vukuatlı nüfus kaydı örneği ve iki adet vesikalık fotoğraf,
e) Yüz kızartıcı bir suçtan dolayı mahkûmiyeti bulunmadığını gösteren adlî sicil
belgesi,
f) Mesleğinde fiilen en az on iki yıl çalıştığına ilişkin olarak ilgili kurum ve
kuruluşlardan alınacak belgeler,
g) Laboratuvar denetçisi mühendisler için on iki yıllık fiili meslek süresinin
en az üç yılı ilgili alanda olmak üzere laboratuvarda çalışıldığına dair ilgili
kurum ve kuruluşlardan alınacak belgeler.
(4) Başvuru tarihi itibariyle bir kamu kuruluşunda çalışmakta olan mimar ve
mühendislerin sahip oldukları mesleki deneyimleri, çalıştıkları mesleki ihtisas
alanları ve çalışma süreleri belirtilecek şekilde görev yaptıkları kurumlardan
alınacak belgeler ile belgelendirilir. Bu durumda olanlar için diploma, vukuatlı
nüfus kaydı örneği, adlî sicil belgesi ve sağlık kurulu raporu istenmez. Kamu
kuruluşlarından emekli olanlardan ise bu bilgi ve belgeler istenir.
(5) Serbest olarak veya özel sektörde çalışan mühendis ve mimarların, mesleki
deneyimleri ve çalışma süreleri, çalıştıkları özel kuruluşlardan alınan ve
çalışma alanı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarınca onaylanan belge ile belgelendirilir. Ayrıca,
özel kuruluşlarda yapılan çalışmaları teyit etmek üzere ilgili sosyal güvenlik
kurumundan alınan belgeler ibraz edilir.
(6) Verilen denetçi belgeleri beş yıl için geçerlidir. Bu sürenin sonunda vize
edilmeyen denetçi belgesinin kullanımına izin verilmez.
(7) Denetçi belgesine sahip olan mimar ve mühendisler, Yapı Denetim Komisyonunun
veya Komisyonca uygun görülen kurum ve kuruluşların açacakları hizmet içi eğitim
programlarına katılmak zorundadırlar. Düzenlenen eğitim programları sonunda bir
değerlendirme sınavı yapılır. Yapılan sınavda geçer not alamayanlar, geçer not
alıncaya kadar eğitimlere katılmaya devam ederler. Söz konusu eğitim
programlarına iki defa üst üste katılmayanların denetçi belgesi Yapı Denetim
Komisyonunca iptal edilerek, durum sicillerine işlenmek üzere ilgili meslek
odalarına bildirilir.
Teknik personelin denetim yetkisi
MADDE 15 – (1) Yapı denetim kuruluşunda görev alacak denetçi personelin
unvanlarına göre denetim yetkisi sınırları ve görevleri aşağıda gösterilmiştir:
a) Proje ve uygulama denetçisi mimar, mimari projenin ilgili mevzuata
uygunluğunun ve yapının her safhasında bu projelere uygun yapılıp yapılmadığının
denetimini yapar. Denetim yetkisi sınırı 360.000 m2 toplam inşaat alanıdır.
b) Proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisi, zemin etüdü raporuyla birlikte
yapı statiği, betonarme-çelik-ahşap-yığma yapı hesabı, projelerin ve yapının
denetimi ile görevlidir. Denetim yetkisi sınırı 360.000 m2 toplam inşaat
alanıdır.
c) Uygulama denetçisi inşaat mühendisi, yapı denetimini yapar. Denetim yetkisi
sınırı 120.000 m2’dir.
ç) Proje ve uygulama denetçisi makine mühendisi, proje ve yapı denetimini yapar.
Denetim yetkisi sınırı 120.000 m2’dir.
d ) Proje ve uygulama denetçisi elektrik mühendisi, proje ve yapı denetimini
yapar. Denetim yetkisi sınırı 120.000 m2’dir.
(2) Yapı denetim kuruluşunda görev alan yukarıda yetki sınırları verilmiş proje
ve uygulama denetçisi inşaat mühendisi, söz konusu denetim yetkisini
kullanırken, denetimi üstlenilen yapıda aynı zamanda uygulama denetçisi olarak
görevlendirilebilir.
(3) Kontrol elemanı: Yapı denetim kuruluşunda görev alan kontrol elemanı,
denetçi mimar ve denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında görev yapar.
Görevlendirildikleri yapılarda denetçi mimar ve mühendislerin vereceği görevi
yerine getirir ve sorumluluğu altında bulunan işlerden dolayı denetçi mimar ve
mühendisler ile birlikte müteselsilen sorumludur. Denetim yetkisi sınırları,
inşaat alanı itibarı ile aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:
İnşaat mühendisi ve mimar |
30.000 m² |
Makine mühendisi |
60.000 m² |
Elektrik mühendisi |
120.000 m² |
(4) Yardımcı kontrol elemanı: Yardımcı kontrol elemanı, her yıl Bakanlık
tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında
Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğe göre 3b (hariç)
grubuna kadar olan ve inşaat alanı 15.000 m2’yi geçmeyen bir yapının denetimi
üstlenildiğinde, yapı denetim kuruluşunda kontrol elemanı yerine
görevlendirilir. Yardımcı kontrol elemanı, denetçi mimar ve denetçi
mühendislerin sevk ve idaresi altında görev yapar. Görevlendirildiği yapılarda
denetçi mimar ve denetçi mühendisler ile birlikte müteselsilen sorumludur.
Denetim yetkisi sınırları, inşaat alanı itibarı ile aşağıdaki tabloda
belirtilmiştir:
Teknik öğretmen
(İnşaat, Makine, Elektrik) |
Tekniker
(İnşaat, Makine, Elektrik) |
Teknisyen
(İnşaat, Makine, Elektrik) |
15.000 m² |
10.000 m² |
5.000 m² |
Teknik personelin yapı denetim kuruluşunda istihdam esasları
MADDE 16 – (1) Yapı denetim kuruluşu, faaliyetine devam ettiği sürece 12’nci
maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde sayılan çekirdek personeli istihdam
etmek zorundadır. Aksi takdirde, eleman eksikliği giderilip uygun denetim
elemanları istihdam edilinceye kadar, kuruluşun faaliyetine izin verilmez. Bu
durum üç ay içerisinde düzeltilmez ise, kuruluşun belgesi geçici olarak geri
alınır.
(2) Yapı denetim kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve denetçi mühendisler,
denetim sorumluluğu üstlenileceğine ilişkin olarak ek-14’de gösterilen
form-12’ye uygun taahhütnameyi, denetçi belgesini, noterlikçe tasdikli imza
beyanını, vukuatlı nüfus kaydı örneğini, adlî sicil belges