İMAR
PLANLARINA KAR?I DAVA AÇMA SÜRESİ
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "dava
açma süresi" başlıklı 7.maddesinde dava açma süresinin özel kanunlarında ayrı
süre gösterilmeyen hallerde Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış gün
olduğu; ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin, ilan tarihini
izleyen günden itibaren başlayacağı; yine aynı yasanın "üst makamlara başvurma"
başlıklı 11.maddesinde, ilgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari
işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem
yapılmasının üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari
dava açma süresi içinde istenebileceği, bu başvurunun işlemeye başlamış olan
idari dava açma süresini durduracağı, altmış gün içinde bir cevap verilmezse
isteğin reddedilmiş sayılacağı kurala bağlanmıştır.
Özel kanun olan 3194 sayılı İmar Kanununun,
"Planların Hazırlanması Ve Yürürlüğe Konulması" başlıklı 8.maddesinin (b)
bendinde ise, "imar planları; nazım imar planı ve uygulama imar planından
meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu
sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar
planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince
onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye
başkanlığınca tesbit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir
aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca
belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün
içinde incelenerek kesin karara bağlar" kuralı yer almaktadır.
Anılan maddelerin birlikte değerlendirilmesinden, imar
planlarına karşı,2577 sayılı Yasanın 11.maddesi kapsamında başvuru için, özel
bir kanun olan 3194 sayılı Yasanın 8/b maddesi ile özel bir itiraz süresi
getirildiği anlaşılmaktadır. Bu durum karşısında, imar planlarına karşı, bir
aylık askı süresi içinde 2577 sayılı Yasanın 11.maddesi kapsamında başvuruda
bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son
ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde cevap verilmeyerek isteğin
reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden 60 günlük dava açma süresi
içinde veya son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde cevap
verilmek suretiyle isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihini izleyen günden
itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği sonucuna
varılmaktadır.[1]
3194 sayılı İmar Kanununun planların hazırlanması ve
yürürlüğe konulmasını düzenleyen 8.maddesinde, imar planlarının belediye
meclisince onaylanarak yürürlüğe gireceği, bu planların onay tarihinden itibaren
belediye başkanlığınca tesbit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan
edileceği, bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebileceği, belediye
başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazları ve planları belediye
meclisinin onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlayacağı hükmü
getirilmiştir.
[2]
Bu durumda davacının ilan süresi içerisinde yapmış olduğu
itiraz üzerine son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde cevap
verilmeyerek istek reddedilmiş sayıldığından, bu tarihi izleyen 60 günlük dava
açma süresi geçirildikten sonra açılan davada süreaşımı bulunmaktadır. Bu
nedenle idare mahkemesince davanın esasının incelenerek dava konusu işlemin
iptaline karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
[3]
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun dava açma
süresini düzenleyen 7.maddesinin 4.fıkrasında "ilanı gereken düzenleyici
işlemler de dava süresi ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu
işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem
yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal
edilmemiş olması ve bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz" hükmü
yer almaktadır.
[4]
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun
9.maddesinde çözümlenmesi idare mahkemelerinin görevine girdiği halde adli veya
askeri yargı yerlerine açılmış bulunan davaların görev noktasından reddi halinde
bu husustaki kararların ve bunlara karşı kanun yolları varsa süresi içinde olmak
koşuluyla bu yollara başvurulması üzerine verilen kararların tebliğ tarihini
izleyen günden itibaren otuz gün içinde görevli mahkemede dava açılabileceği
kurala bağlanmıştır.
Değinilen yasa maddesinde, görevli olmayan adli
yargı mercilerine açılan davaların görev noktasından reddi halinde görevli idari
yargı merciine dava açılabilmesi için öngörülen 30 günlük sürenin başlangıcı
adli yargı kararının tebliğ tarihi olarak belirtilmiş, bunun dışında ilgilinin
görevsizlik kararını başka suretle öğrenmesi hususu maddede yer almamıştır.
Öte yandan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun
92.maddesinde "karar tahrir ve imza olunduktan sonra suretleri bir hafta içinde
başkatip tarafından iki taraftan herbirine makbuz mukabilinde verilir"
393.maddesinde de "müddetler ilamın iki taraftan her birine verildiği tarihten
başlar" hükmü yer almaktadır.
[5]
Örneğin, 3.6.1998-3.7.1998 günleri arasında askıda
kalan planlara karşı askı süresinin son gününü izleyen günden itibaren 60 günlük
yasal idari dava açma süresi içinde ... günlü dilekçe ile itirazda bulunulduğu
ve 60 günlük süre içinde itirazın reddedildiğinin ... gününde davacıya
bildirilmesi üzerine, kaldığı yerden işlemeye başlayan 60 günlük yasal idari
dava açma süresi içinde ... gününde davanın açılması halinde davada süre aşımı
bulunmamaktadır.
İmar planlarına karşı dava açma sürelerine genel
bir bakış yaptığımızda aşağıda belirtilen şekillerde iptal dacvası dava
açılabilir.
Öncelikle askı süresi tamalanmadan imar planlarına
karşı iptal davası açılması mümkün değildir.Çünkü, imar plarları, askı süresi
tamamlanmadığı sürece henüz kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem niteliğine
dönüşmemektedir.
Askıya çıkarılmayan imar planlarına dava açma
süresi nasıl hesaplanacaktır. Kısaca özetlemek gerekirse, askıya çıkarılmayan
imar planları kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem niteliğnide olmadığından bu
planlara karşı iptal davası açılması da mümkün değildir. İmar planlarının askıya
çıkarlamadan uygulamaya konulması halinde ise tek tek uygulama işlemlerine karı
süresi içinde iptal davası açılması gerekir.
1- Askı süresi içinde imar planına itiraz edilir.
Son ilan gününden itiaren cevap verilmezse istek (itiraz) ret deilmiş sayılır.
Bu tarihten itibaren 60 gün içinde dava açılır. Artık burada ikinci altmış gün
içinde tekrar 2577 sayılı Yasanın 11. maddesi uyarınca yeniden bir başvuru
yapılması mümkün değildir.
Eğer bu itiraz son ilan gününden itibaren 60 gün
içinde ret edilmiş ise bu tarihten itibaren (tebliğ tarihinden itibaren) 60 gün
içinde dava acılır. Son ilan gününden itibaren 60 gün içinde itiraz ret
edilmesine rağmen örneğin atı ay sonra tebliğ edilmişse altı aydansonraki
altmıyş gün içinde açılacak dava süre aşımı nedeniyle ret edilecektir. Bu halde
daha ilk 60 günün dolduğu tarihüten itibaren birinci kısma göre sanki istem
reddedilmiyş gibi davanın açılması gerekir. Ya da ilk atmış gün içinde ret
işlemi tesis edildiğine muttali olunmuş ise muttali olduktanszonraki altmış gün
içinde iptal davası açılabilir.
2- Askı süresinin bitim (son günü9 tarihinden
itibare 60 gün içinde iptal davası açılabilir.
3- İmar planına yukarıda belirtilen sürelerde dava
açılmaması halinde imar planının uygulama işlemleri olan inşaat ruhsatı, imar
durumu, parselasyon, terk, izaleyi şuyu, kamulaştırmagibi işlemlere süresi
içinde dava açılırken dayanak olan imar planına (ve üst planlar dahi)karşı da
iptal davası açılabilir.
4- İlk üç bentte sayılan hususların dışında imar
planı yürrülükte iken imar planının değiştirilmesi yönünde yapılan başvurunun
reddedilmesi halinde ret işlemi ile birlikte yürürlükteki imar planının iptali
için açılan dava süresinde olmaktadır.
5- Bu sayılanların dışında imar planının yeni
öğrendim düşüncesinden hareketle imar planına karşı açılan iptal davaları süre
aşımı yoönünden ret edilmektedir.
[